Số liệu được đưa ra trong Báo cáo quốc gia đầu tiên về đăng ký và thống kê hộ tịch giai đoạn 2021-2024 được Cục Thống kê phối hợp nghiên cứu, công bố mới đây.

Tỷ số giới tính khi sinh (SRB) thông thường là 104-106 bé trai/100 bé gái, nếu cao hơn sẽ phản ánh những can thiệp có chủ ý trên khía cạnh về giới.

Tại Việt Nam, mất cân bằng giới tính khi sinh thực sự trở thành thách thức từ đầu những năm 2000, đặc biệt rõ rệt hơn từ năm 2006. Đến nay, vấn đề xã hội bất thường này đã trở nên nghiêm trọng, theo nhìn nhận của Cục Dân số (Bộ Y tế).

Việt Nam đã triển khai nhiều chính sách và giải pháp để kiểm soát tình trạng trên nhưng đến nay sự chênh lệch vẫn chưa giảm đáng kể. Tỷ số giới tính khi sinh của Việt Nam từ năm 2021 đến nay đều cao hơn mức cân bằng trung bình khá nhiều, 2 năm gần đây vẫn có xu hướng tăng. Năm 2024, tỷ số này là 110,7 bé trai/100 bé gái.

Tỷ số giới tính khi sinh ở Việt Nam giai đoạn 2021-2024. Nguồn: Cục Thống kê

"Rõ ràng, bất chấp những nỗ lực của Chính phủ trong việc giảm thiểu tình trạng can thiệp để lựa chọn giới tính khi mang thai ở Việt Nam, sự mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn chưa được cải thiện, thậm chí còn có xu hướng nghiêm trọng hơn trong 2 năm gần đây", báo cáo của Cục Thống kê nêu.

5 tỉnh, thành có tỷ số giới tính khi sinh cao nhất nước

Trong số liệu được công bố, tình trạng mất cân bằng giới tính chủ yếu diễn ra ở các tỉnh thành từ Quảng Trị trở ra, đặc biệt là các tỉnh ở vùng Đồng bằng sông Hồng.

Giai đoạn 2021 - 2024, vùng Đồng bằng sông Hồng có 10 trên 11 tỉnh có SRB lớn hơn 110 bé trai/100 bé gái. Trong đó, 5 địa phương có tình trạng mất cân bằng cao nhất của cả nước là Bắc Ninh (119,6), Vĩnh Phúc (118,5), Hà Nội (118,1), Hưng Yên (116,7) và Hải Dương (115,3).

Một số tỉnh khác thuộc vùng Trung du và miền núi phía Bắc cũng có tỷ số này khá cao, hầu hết đều trên 109 bé trai/100 bé gái, như Bắc Giang (116,3), Sơn La (115,0), Lạng Sơn (114,5), Phú Thọ (113,6).

Tính riêng năm 2024, Hà Nội là địa phương có sự chênh lệch giới tính khi sinh cao nhất cả nước (123,3 bé trai/100 bé gái), cũng là mức cao nhất từ năm 2021 đến nay của Thủ đô; tiếp theo là Vĩnh Phúc, Hải Phòng, Bắc Ninh.

Học sinh một trường tiểu học ở Hà Nội trong buổi lễ khai giảng.

Theo Tiến sĩ Phạm Vũ Hoàng, Phó Cục trưởng Cục Dân số, mất cân bằng tỷ số giới tính khi sinh ở Việt Nam tuy xuất hiện muộn so với các nước nhưng tăng nhanh, lan rộng, có những điểm khác biệt.

Ông Hoàng cho biết, mất cân bằng giới tính khi sinh ở Việt Nam cao ngay từ lần sinh đầu tiên, cao hơn hẳn ở những lần sinh sau, đối với những gia đình chưa có con trai, đặc biệt với những gia đình có 2 con gái và chưa có bé trai nào.

Mức độ mất cân bằng ở nước ta cao hơn nhiều ở những cặp vợ chồng có trình độ học vấn cao hơn và điều kiện kinh tế khá giả.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, trong đó có việc lạm dụng khoa học kỹ thuật để lựa chọn giới tính thai nhi. Các chuyên gia cho rằng, trong bối cảnh mức sinh giảm mạnh (chỉ còn 1,91 con/phụ nữ), nhiều gia đình chỉ sinh một con, trong khi đó nhu cầu, tâm lý ưa chuộng có con trai vẫn hiện hữu, vì thế đã tìm mọi cách để lựa chọn giới tính thai nhi.

Hệ luỵ không chỉ là dư thừa nam, thiếu hụt nữ

Theo Cục Thống kê, mất cân bằng giới tính khi sinh sẽ làm ảnh hưởng đến sự mất cân bằng tự nhiên, "đe dọa sự ổn định dân số". Tình trạng thừa nam, thiếu nữ là điều có thể nhìn thấy trước mắt, từ đó ảnh hưởng quá trình hình thành và cấu trúc gia đình, đặc biệt là hệ thống hôn nhân. Nam giới trẻ bị dư thừa, có thể phải đối mặt với những khó khăn nghiêm trọng khi tìm kiếm bạn đời, trì hoãn hôn nhân hoặc sống độc thân.

"Dư thừa nam giới, thiếu hụt nữ giới, sẽ khiến nhiều đàn ông phải sống độc thân", Tiến sĩ Hoàng nói. Theo dự báo, Việt Nam sẽ dư thừa 1,5 triệu đàn ông vào năm 2034 và sẽ tăng lên 2,5 triệu vào 25 năm sau đó.

Cục Thống kê trong báo cáo mới nhất nêu rõ, ở các tỉnh thành từ Huế trở vào, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh gần như không đáng kể, ở mức bằng hoặc cao hơn mức cân bằng một chút (tương ứng khoảng từ 105 đến 108 bé trai/100 bé gái).

Điều này là căn cứ để đơn vị này đề nghị một trong những giải pháp để cải thiện tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh là nghiên cứu thực hiện các chính sách tập trung nhiều hơn ở khu vực phía Bắc, thay vì đầu tư diện rộng trên khắp cả nước.

Theo VietNamNet