Tưởng tượng trong đôi mắt tròn xoe kia những chiếc lá đẫm nắng li ti rụng, tiếng chim ríu rít ngọt như vốc nước mát, mùi trà sớm thanh tao, một ai đó ta dành hết lòng thương đang kề cạnh. Ánh mắt khiến ta cảm động, khiến ta ám ảnh. Khiến ta tan ra như một đốm nắng nhỏ, hòa vào đôi mặt hồ đầy ánh sáng kia.

Thì làm sao Viền dứt khỏi nó được. Khi không chỉ vậy, ánh mắt đó còn biết nói. Biết hát. Biết khóc thầm. Trời ơi, đôi mắt của đứa trẻ mười mấy tuổi đầu có quá nhiều điều chất chứa. Nhiều đến mức, đôi lúc Viền nghĩ, chỉ cần nó chớp mắt thật mạnh, những gì ứ đầy sẽ tuôn ra đầm đìa. Con nhỏ là đám mây sũng nước ì nặng, gió thổi dày sẽ vỡ thành mưa.

- Chừng nào cô đi? - Con nhỏ lại hỏi, mỗi lần ngồi chơi trong phòng Viền. Nó đã thấy mớ hành lý cô gom gọn để hờ sẵn kẹt tường, chuẩn bị cho cuộc chia ly.

- Chắc sắp rồi, con. - Viền cười bâng quơ, tay khựng lại chút rồi tiếp tục gọt táo cho đứa nhỏ - Cũng có thể còn lâu lắm. Chừng nào đi cô sẽ cho con hay trước, yên tâm hen.

Viền nối thêm câu đó, bởi ngoài trời đang rực rỡ nắng, cô không muốn giọt mưa nào chạm đất làm ẩm buổi chiều chín vàng này. Không muốn mắt đứa nhỏ cụp xuống, kiếm tìm những điều không thể níu kéo giữa những ngón chân dơ hầy.

Nó là đứa duy nhất đi chân dơ vào phòng mà Viền không la. Đã mấy lần bạn thân cô ganh tị, nói đổi lại mà là bạn, cô sẽ cằn nhằn nhức cả xương. Nhưng bạn cũng biết phải mất nhiều buổi chiều dài dằng dặc đứng đợi mỏi chân ngoài hàng lang, con nhỏ mới được đặt bước vào ốc đảo riêng tư này. Nó cũng tinh ý, cố chà thật sạch đôi chân nhỏ xíu cho vơi bớt bụi cát mới rón rén bước vô. Làm sao sạch nổi, Viền nghĩ. Đôi chân bị sai biểu chạy rong cả ngày, có giữ gìn cũng không thể.

Minh họa: Đặng Tiến

Đầu Viền trống rỗng, hay quá nhiều suy nghĩ khiến cô cũng không biết mình đang thật sự nghĩ gì. Có tiếng chim gõ vào cửa sổ, gọi Viền như tỉnh giấc mộng du khi đang đứng mở nước đầy thau. Cô tự cười mình. Cô sắp làm một việc ngậm ngùi. Chắt bớt nước ra khỏi thau, với tay lấy miếng giẻ sạch, cô bưng xuống để cạnh đứa nhỏ.

- Thả chân vô đây đi con! - Viền nói, thật nhẹ nhàng.

Tiếng động như giật dây bẫy, còn đứa nhỏ là chú chim non nớt. Mắt con bé trợn tròn. Đôi chân bé xíu run rẩy khi Viền chạm vào. Nhờ hơi ấm từ tay cô, những ngón tí hon giãn ra, sờ vào mặt nước. Viền rửa chân cho nó. Như ít lần, hồi má còn sống, cô rửa chân cho bà.

Nước hòa tan đất cát, tự biến mình thành đen để đôi chân nhỏ kia được sạch. Viền làm thật nhẹ, nâng niu. Cô tưởng như mình đang cầm chân má. Chân bà những ngày cuối cũng nhỏ, nhăn như vỏ trái héo nằm lãng quên trên cành. Đôi chân không còn đi lại được, nhưng vẫn thích được rửa ráy. Có những việc người ta không làm vì công dụng của nó, mà làm vì ý nghĩa đằng sau. Có những lời người ta nói không phải để trò chuyện, mà chỉ là vì muốn được lắng nghe.

- Con định nói cô làm con nhớ tới má... - Đứa nhỏ cười thẹn thùng - Mà má con đi sớm quá, con đâu có kịp nhớ gì!

Hai cô cháu nhìn nhau, mỉm cười. Cười như một cách khóa vòi ở mắt. Con nhỏ luôn biết cách dừng, nó không khóc trước mặt Viền bao giờ. Duy nhất một lần, buổi gặp đầu, nó khóc như mưa đứng chờ ba chỗ cầu thang, người ướt đẫm, cố nép vào tường tránh những tia chớp xé trời ầm ĩ.

Rất mỏng, ngón tay đứa nhỏ vươn ra, vịn hờ vào cổ áo Viền. Những ngón yếu ớt sắp co lại, định làm một cái ôm giữ lại khoảnh khắc này. Mà con nhỏ rút tay, dứt khoát ngoảnh mặt đi.

***

- Đôi lúc tao thấy mang ơn đứa nhỏ, đôi lúc tao lại thấy ghét nó vô cùng! - Bạn khua muỗng trong ly cà-phê tan, cố tìm thứ chi đắng hơn giọng mình. - Nếu không có nó, mày đã đi. Tao thì không thể lên tiếng giữ, dù tao muốn mày ở lại với tao. Nhưng mà cũng chính nó, vì nó mà mày không thể rời đi.

Viền không trả lời. Cô nhấn chìm ánh mắt vào ly nước đầy thêm vì đá tan. Cổ họng khô khốc nhưng cô chưa uống hớp nào. Cô thấy mình sắp chìm giữa những trận nước óc ách đầy nơi quá khứ, không cần phải rót thêm giọt nào nữa. Những trận mưa, nước mắt, con sông cuồn cuộn chảy. Và chính ký ức là một loại dòng chảy, nếu đầm mình vào nó, ta sẽ bị cuốn phăng đi. Tai cô như vẫn đầy những tiếng xì xầm, ong ong vang như hàng bầy côn trùng vây lấy.

- Mày tính ở lại luôn sao? - Bạn nói, tự đấu tranh với chính mình, vùng vằng giữa ý muốn giữ lại hay đuổi xua hỗn loạn đáy mắt. - Quyết định đi, để vậy hoài đâu có được.

Viền cười khổ, tự dưng bạn không ghi bàn được lại chuyền trái banh câu hỏi cho cô. Nếu quyết định được cô đâu có ngồi đây, mệt nhoài. Nếu quyết định được, giờ cô đã ở một nơi nào đó thật xa, làm mọi chuyện mình muốn chẳng bận lòng. Hoặc ít nhất, khi đã chọn ở lại, cô đã buông xuôi, phủ lên mình lớp sơn chống những cảm xúc xói mòn.

- Tao chắc chắn sẽ đi. - Viền nói, chỉ để nói.

- Mày nói câu này một ngàn một trăm mười một lần rồi! - Bạn nhe răng cười - Này là lần thứ một ngàn một trăm mười hai!

Cười hùa theo bạn, Viền kệ lòng ngổn ngang. Tiếng những sợi xích vô hình vang lên loảng xoảng. Cô ngó đồng hồ, tới giờ con nhỏ tan học rồi.

- Thôi, tao về! - Viền đứng lên.

- Chỉ mày tự trói buộc mày thôi! - Bạn không kìm nổi nữa, tiếng thở dài bật ra nghe như tiếng vỡ òa.

***

Cánh bướm hồn nhiên xoay người khoe đôi giày mới. Ngay khi Viền nhíu mày lại, con nhỏ loạng choạng giữ thăng bằng, cùng lúc đôi môi mím chặt. Chỉ liếc sơ cũng thấy chất liệu thô cứng của đôi giày đang giam hãm hai bàn chân nhỏ. Là giày đi lại đã khó, nó còn dùng để múa. Ba con nhỏ có thật sự biết nghĩ cho con không vậy.

Viền mở cửa nhanh cho đứa nhỏ vô phòng. Nó vừa ngồi xuống, cô chộp lấy hai bàn chân, săm soi. Những vết đỏ hằn ngang dọc, phía sau cổ chân bị cứa rướm máu. Viền chỉ biết thở dài.

- Mai mốt mang giày mới, con dán thêm băng cá nhân ở đây nhe. - Xoa xoa cổ chân con nhỏ, Viền lau sạch, dán vô miếng băng cá nhân.

Nó dạ một tiếng hiền khô. Viền im lặng. Cô không thể ngẩng lên. Cô giữ nguyên tư thế đó, mắt hướng xuống nhưng cố không nhìn vào đôi bàn chân trầy xước. Rồi cô hít một hơi thật sâu, chống tay vào đầu gối lấy đà đứng thẳng dậy. Cô đã nghe tiếng chân quen thuộc. Tiếng giày nện dọc hành lang kiêu căng như con chiến mã khoe mẽ dù đã về vườn từ lâu.

Bữa nay gã về sớm. Mùi rượu tới trước cả tiếng người. Gã dẫn theo bạn. Một đám lố nhố xách mồi nhậu và ôm mấy thùng bia. Gã đi ngang qua phòng, phả một hơi rượu vào rồi cười phá lên. Gã chỉ liếc hờ qua đứa con gái.

Viền nóng mặt. Lòng cô là một thiên củi khô cong đã bị quăng vào mồi lửa. Cơn giận phừng phừng ngút lên, lan ra mọi phía. Khói dâng lên cay xè mắt. Như một cái ấm nước đang sôi, toàn thân cô ùng ục rung chuyển. Viền nắm chặt tay, cố giữ mình bình tĩnh.

Gã, kẻ thù của Viền. Những mối hận không sao phai nhạt. Gã cướp đi những gì cô xứng đáng có. Nhưng cô không thể đòi lại. Cô không thể trả thù. Than ôi, ngay lúc này, cô thấy giận má. Những lời dạy của má giúp cô trở thành người tốt. Vì là người tốt, cô không thể tàn nhẫn. Cô không thể ra tay, dù hàng ngàn lần có điều kiện để làm việc đó.

Má rơi vào bi kịch của một người tốt. Cái hồi gia đình gã khó khăn, má cho cất nhà ở tạm bên phần đất trống. Mấy chục năm trôi qua, họ không muốn rời đi mà còn muốn chiếm luôn miếng đất đó. Má mệt mỏi với những lần kiện cáo nối đuôi. Gã tung một đòn chí mạng. Gã thêu dệt câu chuyện thấy má lui tới khách sạn với người đàn ông nào lạ mặt. Ba ghen. Hàng xóm xì xào. Má uất ức mà không thể giải thích. Nói gì cũng chẳng có ai tin, khi gã tung ra tấm hình bằng chứng, đúng thật má có ghé qua khách sạn. Ghé cho chị lao công mười lăm ký gạo. Chị nhận tiền hắn đút cho, hùa theo hắn tung lời đồn. Mệt mỏi trước miệng lưỡi thế gian, má buông xuôi tất cả.

Gã kế thừa miếng đất chiếm đoạt được, rồi nhậu nhẹt cũng hết. Vậy mà tới ngày mất, má vẫn không trách hắn. Má vẫn căn dặn Viền biết thương, biết yêu. Được thì ngó tới coi sóc con gái gã một chút, nó tội nghiệp lắm. Má làm người tốt tới phút cuối cùng, dẫu không một ai mang ơn...

Con gái gã đang ngồi trong phòng Viền. Gã xích cô vào đứa nhỏ, bằng sợi dây lòng tốt. Gã thừa biết cô sẽ không làm gì nó. Hơn cả vậy, gã lợi dụng cô. Đã nhiều lần, gã hả hê bỏ mặc nó một mình, khi thừa biết cô sẽ chăm sóc nó. Ôi lòng tốt, lòng tốt giam giữ cô khỏi tự do của chính cô.

Viền đã muốn bỏ đi, đi thật xa. Chỉ có vậy cô mới thôi dằn vặt mình. Nhưng chân tay cô đang bị trói buộc, bởi lòng tốt của chính cô. Bởi đôi mắt đầy nắng trong veo của đứa nhỏ. Làm sao cô có thể đi. Làm sao cô có thể cắt đứt mọi thứ mà đi. Làm sao cô có thể tưởng tượng được con nhỏ sẽ ra làm sao khi không có cô.

Bữa nay gã mê mải nhậu bỏ mặc nó. Rồi ngày mai ngày mốt gã còn có thể làm gì nữa. Nó chỉ là một đứa trẻ. Nó đã biết gì đâu.

- Nhưng mày không có trách nhiệm phải lo cho nó! - Những lời của bạn vang lên chua chát, như một hồi chuông thức tỉnh trước khi bước vào quẻ bói tương lai - Mày có trách nhiệm với cuộc đời của chính mày kìa! Vì kẻ khác mà đánh mất cuộc sống của mình, mày thấy có đáng không?

Viền câm lặng trước những câu hỏi đó. Cô không biết phải trả lời làm sao. Dường như xiềng xích đã trói buộc cả lưỡi cô rồi. Nhưng khi bạn hỏi, làm người tốt có xứng đáng không, Viền đã gào lên: Xứng đáng.

- Nếu không làm vậy, tao có khác gì kẻ tao thù đâu? - Giọng Viền đầy nước mắt.

- Phải, nó xứng đáng... - Viền lẩm nhẩm với chính mình. Sự bình tĩnh đã trở lại. Cô không khóc.

Con nhỏ hiểu hết mọi chuyện. Nó nhìn Viền bằng đôi mắt của con chim rơi khỏi tổ, muốn lê đôi chân đau rời khỏi đây. Cô xua tay ngăn nó lại.

Viền vươn tay, ôm con nhỏ thật chặt.

***

- Ba đặt tên mới cho con là Cục Gạch, để con ở một chỗ không đi đâu hết. - Đứa nhỏ thật thà kể - Ba kêu tên Thúy Diễm đẹp như tên má, mai mốt cũng hư hỏng bỏ đi chứ tích sự gì.

- Ừ. Tên cô là má đặt. Lúc đó ba giận lắm, nhưng ông bận đi nhậu về trễ, má tự đi đẻ rồi tự làm khai sinh xong rồi. - Viền nhún vai - Ba nói chỉ phần viền thì ý nghĩa gì!

- Con thấy tên Viền ý nghĩa mà cô! - Con nhỏ nhe răng cười, để lộ cây răng mẻ. Viền nhói lòng. Chắc nó lại va đập vào đâu rồi.

Lôi giấy viết ra, đứa nhỏ say mê vẽ con gà, con thỏ. Xong rồi nó hỏi, làm sao để ôm lấy tất cả những con thú này. Viền lắc đầu chịu thua. Con nhỏ cười, vẽ một đường vòng bao chung quanh:

- Mình phải viền chúng lại!

Con bé còn lấy ra bài tập vẽ, chỉ vào trang giấy những có những chấm đứt đoạn:

- Cô thấy không? Đây là con heo, đây là ngôi sao. Nhưng mình phải vẽ đường viền nối chúng lại mới ra con heo, mới thành ngôi sao. Nếu không nó chỉ là những dấu chấm rời rạc thôi!

- Chà, bữa nay nói chuyện như người lớn luôn ta! - Viền ôm lấy đứa nhỏ, cạ cạ mặt vào đôi má nó.

Lại có tiếng bước chân. Mùi rượu. Và giọng cười. Mắt Viền tối sầm. Con nhỏ ôm cô thật mạnh, bằng hết sức, thỏ thẻ:

- Cô ơi, con muốn xin cô một chuyện!

***

Gã cảm thấy bị phản bội. Lũ tự xưng mình là người tốt, coi mình thánh thiện chỉ là một lũ đạo đức giả. Một đám vô trách nhiệm.

Mọi chuyện đang yên ổn, tự nhiên cô ta biến mất. Làm vậy có chết không chớ. Bao nhiêu việc gã cần làm, bao nhiêu cuộc hẹn bị hủy hết vì dính vào đứa con. Mọi khi cô ta giữ nó, gã tha hồ đi đâu thì đi. Còn bây giờ, gã bị trói vào nó. Nếu gã bỏ nó một mình, kiểu gì hàng xóm cũng phàn nàn. Dắt ra quán nhậu thì người ta lại ngại không bán. Làm như cuộc sống của gã chưa đủ mệt mỏi hay sao mà cô ta lại tự ý biến mất. Cô ta hỏi ý gã chưa, xin phép chưa. Tới nghỉ việc công ty người ta còn phải viết đơn báo trước mấy tháng kia mà!

Gã lẩm nhẩm những điều đó, kể cả trong cơn sốt. Điều gần nhất gã nhớ, một trận say mờ mắt, gã bấm bụng mặc kệ đứa con. Mặc kệ luôn lời ngăn của đám bạn, lao ra mưa chạy về, chỉ vì lúc đó gã thấy mình thật mạnh mẽ. Gã không sợ cả thế giới, ngán gì mấy hạt mưa cỏn con.

Đâu ngờ được gã bị mấy hạt nước đó quật ngã quỵ. Tưởng một đêm là khỏi, cơn sốt hành gã cả ngày hôm sau. Đầu gã đau như dồn hết những trận đòn quá khứ làm một. Gã như bị cái nóng rút rỗng. Gã thấy mình xẹp lép, già nua, những sợi tóc bạc nhức nhối trên đầu. Gã thấy mình yếu ớt.

Có tiếng động từ trong bếp. Gã cố xoay người, hướng mắt nhìn vào đó. Có bóng lưng ai đó loay hoay. Gã mừng rỡ tưởng là vợ cũ. Không thể nào. Gã lại nhìn ra má. Tự nhiên gã mủi lòng. Gã thèm một tô cháo đầy gừng và tiêu, thật nóng, thật cay. Nhưng gã nằm mơ cũng không dám mơ...

- Ba, ba dậy ăn cháo nè ba! - Cẩn thận trèo khỏi ghế, cái bóng nhỏ bưng tô cháo bốc khói tiến tới gần gã.

Gã hoảng hồn lùi lại. Rồi gã nhận ra con mình. Vật lộn với cái bếp khiến mặt mày nó đầy mồ hôi. Miệng nó cười tươi như tự ăn mừng thành công của mình. Nó hạ tô cháo xuống, múc một muỗng, phù phù thổi rồi đưa cho gã:

- Ba há miệng ra!

Thật là điên. Nếu là gã lúc khỏe, gã sẽ chửi rồi đánh cho nó một trận. Gã có phải là con nít đâu. Nhưng giờ gã không khác gì đứa con nít. Gã răm rắp nghe theo. Cháo nóng chảy vào bụng sưởi ấm gã. Như có một công tắc ẩn ở đó vừa bật, tự nhiên gã thấy mình khang khác.

- Sao mày... sao con biết nấu cháo? - Gã hỏi, uốn lưỡi vài lần. Cổ họng đau trước những lời dịu dàng mới mẻ.

- Cô Viền dạy con. - Con nhỏ trả lời tỉnh bơ - Con kêu cô dạy con nấu nướng với làm việc nhà. Con phải tự lập chớ, đâu có bắt cô lo cho con hoài được.

Gã ngẩn ngơ. Ra là vậy. Con nhỏ đã cởi trói cho cô ta bay về phía tự do. Gã giận quá. Gã định làm lớn lên. Gã định la hét, đập phá. Nhưng gã không có rượu và gã còn đang bệnh.

- Với lại con còn chăm sóc cho ba nữa! - Con nhỏ cười, gãi gãi mũi.

Trái tim gã là hồng tâm. Lời nói của con bắn ngay vào đó. Nó đập vỡ mọi sắt đá. Gã tan ra. Gã vỡ. Gã bật khóc. Gã ấm ức và cảm động. Cô ta sao có thể làm như vậy. Sao cô ta làm điều mà lẽ ra gã phải làm. Sao cô ta tốt đến mức đó, sao không căm hận sao không trả thù. Sao lại làm người tốt đến cuối cùng, để gã thấy mình xấu xa đến vậy.

Cơn sốt quay lại nhấn chìm gã. Nhưng gã không còn lo sợ. Có bàn tay nhỏ nhắn vắt khăn ấm đắp lên trán gã. Rồi gã mơ. Lâu rồi gã không mơ. Gã mơ thấy má, má cốc đầu la gã, nói rằng con hư quá. Vậy là gã khóc, một lần nữa, trong mơ.

Tổng hợp nhiều nguồn