Như chúng ta đã biết, GM Hydra-Matic là hộp số tự động lần đầu được đưa vào sản xuất hàng loạt năm 1939 để sử dụng trên những mẫu xe du lịch. Khi đó, hộp số này mới chỉ dừng lại ở 4 cấp số. Phải đến những năm 1990, xu hướng bắt đầu thay đổi với sự xuất hiện của hộp số tự động 5 cấp. Ngày nay, những hộp số tự động 4 cấp hay 5 cấp đã được xem là lỗi thời. 

Tính đến năm 2025, hộp số sàn thường có 6 cấp, đôi khi 7 cấp số tiến. Trong khi đó, hộp số tự động vẫn tiếp tục tăng số lượng bánh răng, phổ biến nhất là loại tự động 6 cấp, nhiều mẫu xe cao cấp hơn đã chuyển sang sử dụng hộp số tự động 8 cấp, thậm chí là lên tới 10 cấp. 

Cuộc đua nhiều cấp số của các nhà sản xuất

Lý do chính là tối ưu mức tiêu thụ nhiên liệu và cải thiện hiệu suất vận hành. Khi hộp số có nhiều cấp, động cơ có thể hoạt động ở mức vòng tua thấp hơn trong điều kiện lái xe ổn định (ví dụ như chạy đường cao tốc), từ đó giảm lượng nhiên liệu tiêu thụ.

Đồng thời, nhiều cấp số cho phép hộp số chọn được tỉ số truyền tối ưu hơn cho từng tình huống lái xe cụ thể, giúp tăng tốc mượt mà hơn và giảm áp lực cho động cơ.

Đặc biệt với những mẫu xe bán tải hay xe SUV cỡ lớn như Ford F-150 hoặc Chevrolet Suburban 2025 vốn rất nặng và "ngốn xăng", việc tối ưu nhiên liệu là rất quan trọng. Đó là lý do vì sao hộp số 10 cấp xuất hiện ngày càng nhiều trên các dòng xe này.

Lợi ích rõ ràng, nhưng không phải không có nhược điểm

Việc tăng số cấp số trong hộp số tự động mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng kéo theo một số thách thức kỹ thuật và hạn chế nhất định. Hộp số nhiều cấp đồng nghĩa có thêm nhiều chi tiết bánh răng hơn, làm tăng kích thước và trọng lượng của hộp số. Điều này có thể ảnh hưởng đến thiết kế tổng thể của xe và khiến nhà sản xuất ô tô phải đánh đổi ở các khía cạnh khác.

Tiếp đó, việc phát triển và sản xuất một hộp số tự động nhiều cấp đòi hỏi kỹ thuật phức tạp hơn, sử dụng nhiều linh kiện hơn, dẫn đến làm tăng giá thành sản phẩm.

Ngoài ra, trong một số trường hợp, quá nhiều cấp số khiến việc chuyển số trở nên rối rắm và kém mượt mà nếu phần mềm điều khiển không được tinh chỉnh tốt. Xe có thể phải chuyển số liên tục, làm gián đoạn trải nghiệm lái và khiến người dùng cảm thấy thiếu tự nhiên.

Tuy nhiên, với sự phát triển của công nghệ, những hạn chế nói trên của hộp số tự động nhiều cấp đã dần được khắc phục. Một số hộp số tự động hiện đại còn được đánh giá rất cao cả về hiệu suất và trải nghiệm lái.

Ví dụ điển hình là hộp số tự động 8 cấp ZF, được xem là một trong những hộp số tốt nhất từng trang bị cho xe sản xuất hàng loạt và hiện đang được sử dụng trên nhiều mẫu xe cao cấp từ BMW, Audi đến Maserati.

Hộp số này nổi tiếng với khả năng chuyển số nhanh, mượt và phản hồi chính xác, minh chứng rằng hộp số nhiều cấp không phải lúc nào cũng tệ và làm giảm cảm giác lái. Hơn nữa, hộp số tự động 8 cấp ZF còn được thiết kế để tương thích với hệ truyền động hybrid, giúp tăng hiệu quả tiết kiệm nhiên liệu mà không cần thêm bánh răng.

Ngoài ra, các hộp số ly hợp kép (DCT) cũng là một lựa chọn phổ biến cho xe hiệu suất cao. Điển hình như Ford Mustang GT500, trang bị hộp số DCT 7 cấp với khả năng chuyển số cực kỳ nhanh và chính xác, mang đến cảm giác lái phấn khích và không gián đoạn.

Hộp số tự động nhiều cấp số có thực sự tốt hơn?

Câu trả lời là tùy thuộc vào cách chúng được thiết kế và sử dụng. Hộp số nhiều cấp số không phải lúc nào cũng tốt nếu đi kèm với phần mềm điều khiển chưa hoàn thiện. Tuy nhiên, khi được tích hợp một cách thông minh, hộp số nhiều cấp hoàn toàn có thể mang lại hiệu suất vận hành tốt hơn, tiết kiệm nhiên liệu hơn và vẫn giữ được sự mượt mà khi lái.

Trong thế giới ô tô hiện đại, chất lượng mới là yếu tố quyết định, không chỉ đơn giản là số lượng. Một hộp số tự động 6 cấp được tinh chỉnh tốt hoàn toàn có thể đem lại trải nghiệm lái vượt trội hơn hộp số tự động 10 cấp kém tối ưu.