TS Hoàng Trung Dũng từng tốt nghiệp thạc sĩ Luật tại Đại học Tổng hợp Tours và tiến sĩ Luật tại Đại học Tổng hợp Poitiers (Pháp). Đến với tiếng Pháp rất tình cờ, anh không nghĩ ngôn ngữ này có thể đưa mình đi xa tới vậy.

Quê ở Quảng Ninh, trong một lần tới Hà Nội, vì choáng ngợp trước sự sôi động của Thủ đô, cậu bé 14 tuổi quyết tâm tìm cách ở lại. Vốn có sức học nổi trội, Dũng đăng ký thi vào Trường THPT Chuyên Ngoại ngữ - ngôi trường cho phép học sinh tỉnh ngoài có thể thi.

Ngày tới văn phòng tuyển sinh, khi giáo viên hỏi: “Con muốn thi vào tiếng gì”, Dũng hồn nhiên trả lời: “Con thi... tiếng Việt”. Sau đó, cô giáo phải giới thiệu cho Dũng về các lớp chuyên của trường và gợi ý, chuyên tiếng Pháp sẽ không quá cạnh tranh, cậu học trò có thể cân nhắc.

Giai đoạn ấy, Trường THPT Chuyên Ngoại ngữ xét tuyển bằng tổng điểm hai môn Toán, Ngữ văn và điểm Ngoại ngữ quy đổi thành điểm cộng. Dũng thi vào chuyên Pháp và trở thành á khoa của lớp vì có tổng điểm Toán, Ngữ văn 19,5/20.

Dẫu vậy anh thừa nhận, 53/54 bạn trong lớp đều rất giỏi ngoại ngữ. “Nếu không học ngoại ngữ từ lớp 1, ít nhất các bạn đã học từ lớp 6. Tôi là người duy nhất đỗ vào trường mà không biết tí ngoại ngữ nào”, TS Hoàng Trung Dũng nhớ lại.

Những ngày đầu ở Trường THPT Chuyên Ngoại ngữ là chuỗi ngày khủng khiếp với Dũng. Khi cô giáo giảng hay viết bài trên bảng, anh không thể nào bắt kịp. “Tôi mới viết một dòng, cô đã viết xong cả đoạn. Tôi cứ thế cố gắng viết theo một cách vô vọng”.

Trong 2 tháng đầu, Dũng liên tục nhận điểm 0 và có nguy cơ phải nghỉ học. Nhưng với khao khát được ở lại Hà Nội, anh quyết tâm phải thay đổi chiến lược học.

“Tôi chia sẻ với cô giáo rằng mình rất muốn học ngoại ngữ, nhưng nếu buộc phải ghi bài đầy đủ, tôi sẽ không theo kịp. Tôi đề xuất giáo viên cho phép mình không ghi bài để tập trung nghe giảng”.

Vào giờ nghỉ trưa, Dũng tự viết lại toàn bộ bài học theo trí nhớ, từ nào không biết sẽ tra từ điển, kết hợp với mượn vở của bạn. 

Thay vì học tiếng Pháp theo cách thông thường, anh biến ngôn ngữ này thành một phần trong cuộc sống. Chẳng hạn mỗi sáng khi đánh răng, anh tự lẩm bẩm những câu đơn giản như “Hôm nay mình đi học”. Nếu không biết từ nào, cậu học trò ghi chú lại để tra sau.

Dần dần, anh có thói quen tư duy trực tiếp bằng tiếng Pháp thay vì nghĩ tiếng Việt rồi mới dịch. Dũng dần hiểu hơn những điều cô giáo nói, điểm môn tiếng Pháp có tiến bộ dù còn chậm.

Giữa năm lớp 10, Dũng 'liều' gặp cô giáo, xin tham gia đội tuyển học sinh giỏi môn tiếng Pháp. Dù không từ chối, cô yêu cầu Dũng “được phép đến ngồi nhưng không gây ảnh hưởng tới các bạn”.

Có cơ hội này, Dũng nghiêm túc tới lớp, lắng nghe cô giáo giảng, kết hợp với tự luyện bài tập ở nhà. Một thời gian sau, cậu học trò đã có sự tiến bộ rõ rệt. Dũng tự tin giơ tay phát biểu, thậm chí trả lời được một số câu hỏi ít bạn biết.

Bước ngoặt đến với Dũng khi một số bạn trong đội tuyển học hành sa sút, và nhà trường tổ chức thi chọn lại đội tuyển ngay vài tuần trước kỳ thi. Dũng được tham gia và không ngờ lần lượt đạt điểm đứng thứ 8/10 và 6/10 trong 2 bài khảo sát nên được chọn vào đội tuyển chính thức.

“Ngày thi, tôi bước vào phòng với một cảm giác hoàn toàn khác so với ngày đầu tới Chuyên Ngữ. Tôi không còn rụt rè, sợ hãi mà thực sự muốn chiến đấu”, anh Dũng nhớ lại.

Vượt qua nhiều thí sinh, cậu học trò Trường THPT Chuyên Ngoại ngữ giành giải Nhất tiếng Pháp lớp 10 của thành phố. Anh tiếp tục chinh chiến và đạt giải thành phố năm lớp 11, giải học sinh giỏi quốc gia năm lớp 12. Nhờ kết quả này, anh được tuyển thẳng vào Trường ĐH Ngoại thương.

“Nếu cứ im lặng sẽ không thể tiến bộ”

Trên hành trình học ngoại ngữ, TS Hoàng Trung Dũng giữ một số nguyên tắc nhất quán, chẳng hạn không bao giờ ghi nghĩa của từ mới ra sách vở. Lần sau đọc, nếu không nhớ, anh sẽ mở từ điển tra lại.

“Điều này có thể mất thời gian, nhưng trước khi đến từ cần tìm, mình sẽ phải lướt qua rất nhiều từ khác xung quanh, đồng thời nắm được loại từ, ý nghĩa của từ”.

Ngoài ra khi học ngoại ngữ, anh cho rằng không được sợ nói. “Ban đầu, tôi cũng rất ngại nói. Trong lớp, có những bạn nói tiếng Pháp trôi chảy như gió, còn tôi cứ mở miệng là lắp bắp. Nhưng rồi tôi nhận ra, nếu cứ im lặng, mình sẽ không bao giờ giỏi lên được. Vì thế, tôi tự tạo áp lực bằng cách tham gia mọi hoạt động có thể. Có lần, lớp tổ chức giao lưu với khách mời người Pháp, tôi biết mình nói chưa hay, nhưng cứ bước lên. Tôi nói chậm rãi, đôi lúc còn sai ngữ pháp, nhưng điều kỳ diệu là người Pháp không cười tôi. Họ kiên nhẫn lắng nghe và trả lời. Lúc đó tôi mới nhận ra: Mình không cần nói hoàn hảo, chỉ cần dám nói”, TS Hoàng Trung Dũng nhớ lại.

Sau này mỗi lúc ở nhà, anh tự nói trước gương, trong lúc đánh răng hay đi đường. Mỗi buổi sáng, anh cũng bật radio tiếng Pháp để nghe thụ động. Từ một người “nghe không hiểu gì”, dần dần, anh nhận ra mình có thể hiểu vài từ, sau đó đoán được ý và nghe được những đoạn hội thoại đơn giản.

Với kỹ năng Viết - vốn khiến nhiều người sợ nhất, anh tự tập mỗi ngày từ những câu đơn giản. “Ngày đầu tiên, tôi viết: 'Hôm nay trời đẹp', đến ngày thứ hai, tôi viết dài hơn 'Hôm nay trời đẹp và tôi vui'. Dần dần, tôi viết thành một đoạn ngắn, rồi một bài dài. Sau 6 tháng, tôi có thể viết một bài luận hoàn chỉnh mà không còn sợ nữa”, anh nói.

Sau này, khi đã thành thục các kỹ năng tiếng Pháp và giành giải học sinh giỏi quốc gia, TS Hoàng Trung Dũng thừa nhận, thời điểm sang Pháp du học, “vốn liếng” của anh chỉ đáp ứng 5% việc giao tiếp và học tập. Để cải thiện tình hình, anh thường tìm kiếm cơ hội trò chuyện thật nhiều với những người bạn bản xứ. Phải mất 6 tháng ở Pháp, anh mới có thể nghe nói nhuần nhuyễn.

Nhìn lại hành trình học ngoại ngữ của mình, TS Hoàng Trung Dũng cho rằng, việc học ngôn ngữ không cần năng khiếu bẩm sinh. Người học cần có sự kiên trì và phương pháp đúng. “Điều quan trọng nhất, đừng coi ngoại ngữ là một môn học. Hãy sống với nó”, TS Hoàng Trung Dũng nói.