PGS.TS Phạm Cẩm Phương, Giám đốc Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu (Bệnh viện Bạch Mai - Hà Nội), đưa ra cảnh báo tại tọa đàm “Chiến lược sàng lọc, chẩn đoán và điều trị ung thư đại trực tràng tại Việt Nam” diễn ra ngày 11/5 do Báo Nhân Dân tổ chức.

“Điều này hoàn toàn sai lầm”, bác sĩ Phương nhấn mạnh. Đa số các chất chỉ điểm ung thư (dấu ấn ung thư) chỉ có xu hướng tăng cao khi bệnh ở giai đoạn muộn, còn ở giai đoạn sớm, gần như không thay đổi. Việc dựa vào một vài chỉ số trong xét nghiệm máu để kết luận có mắc ung thư hay không là thiếu chính xác và tiềm ẩn nguy cơ bỏ sót bệnh hoặc gây hoang mang không cần thiết.

Theo PGS Phương, các bác sĩ cần hỏi triệu chứng, tiền sử, đánh giá bệnh nhân có nguy cơ mắc bệnh gì để đưa ra chiến lược tầm soát, chỉ định xét nghiệm phù hợp.

PGS Phạm Cẩm Phương khẳng định không thể xét nghiệm máu để chẩn đoán, sàng lọc sớm bệnh ung thư đại trực tràng. 

Đến nay, sàng lọc phát hiện sớm bệnh ung thư bằng xét nghiệm máu thường tập trung vào nhóm đối tượng nguy cơ cao.

Ví dụ, với ung thư tuyến tiền liệt, nhóm nguy cơ cao là nam giới trên 50 tuổi. Bác sĩ sẽ đánh giá để sàng lọc phát hiện sớm bằng cách siêu âm ổ bụng, phối hợp xét nghiệm nồng độ PSA trong máu.

Với ung thư biểu mô tế bào gan, bác sĩ sàng lọc trên nhóm xơ gan do rượu, do viêm gan B, C và yếu tố tuổi, để phối hợp siêu âm ổ bụng, xét nghiệm nồng độ AFP trong máu.

Với ung thư đại trực tràng, không thể sử dụng xét nghiệm máu, xét nghiệm chất chỉ điểm khối u trong máu để chẩn đoán, sàng lọc bệnh sớm. Bác sĩ cần lựa chọn trên nhóm nguy cơ cao, hỏi triệu chứng, tiền sử bệnh, gia đình, tuổi… để chỉ định xét nghiệm nhằm đánh giá tình trạng bệnh, từ đó có lời khuyên cho những lần nội soi tiếp theo phù hợp.

 Nên chủ động tầm soát, đừng chờ đợi triệu chứng xuất hiện mới hành động

PGS.TS Vũ Văn Khiên, Tổng thư ký Hội Khoa học tiêu hóa Việt Nam, cho biết ung thư đại trực tràng đang là một trong những mối đe dọa nghiêm trọng hàng đầu đối với sức khỏe cộng đồng. Thống kê từ Globocan năm 2022 cho thấy, Việt Nam có hơn 16.000 ca mắc mới và hơn 8.400 ca tử vong do căn bệnh này, xếp thứ 4 về tỷ lệ mắc và thứ 5 về tử vong trong các loại ung thư phổ biến.

Đáng báo động hơn, xu hướng trẻ hóa của bệnh đang ngày càng rõ rệt, thậm chí ở nhóm 20-30 tuổi. Điểm tích cực là bệnh có thể điều trị thành công nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm. 

Các tổ chức y tế khuyến cáo người từ 45 tuổi trở lên nên chủ động sàng lọc ung thư đại trực tràng, đặc biệt nếu có triệu chứng nghi ngờ (thay đổi thói quen đại tiện, phân có máu, đau bụng kéo dài không rõ nguyên nhân trên 2-3 tuần) hoặc tiền sử gia đình mắc bệnh. Với nhóm có nguy cơ cao như người bị viêm ruột mạn tính hoặc béo phì nên cân nhắc sàng lọc sớm hơn. 

Hiện nay, các phương pháp sàng lọc phổ biến bao gồm: nội soi đại tràng, xét nghiệm phân tìm máu ẩn (FIT/FOBT), nội soi ảo, sinh thiết tổn thương nghi ngờ, xét nghiệm ADN đa mục tiêu trong phân...

PGS Phương cũng cho biết, nhờ những tiến bộ trong điều trị, bệnh nhân ung thư đại trực tràng giai đoạn muộn hiện nay đã có hy vọng sống kéo dài rõ rệt. Nếu trước đây, người bệnh chỉ có thể sống thêm 6 tháng đến 1 năm sau chẩn đoán di căn, thì nay, nhờ các liệu pháp cá thể hóa và điều trị đích dựa trên đột biến gene, thời gian sống thêm có thể lên đến 5 năm với tỷ lệ 30-40%.  

Theo Vietnamnet