Bao năm xây chùa không ai biết

Nửa viên gạch lở cả làng hay”

Cả năm trời không một hạt mưa. Cây cỏ sầu não, đồng ruộng nứt nẻ. Ban ngày trời nắng chói chang, hơi nóng từ đất bốc lên hừng hực giống như thiêu đốt. Buổi trưa trong nhà, bàn tủ, giường chiếu đâu đâu khi sờ vào đều có cảm giác nóng. Lúc bật máy quạt lên không thấy mát, chỉ thấy hơi nóng phả vào người.

Từ hừng đông, ông Tám Tòng và các lão nông dân trong xóm thường đến quán cà-phê ở đầu làng. Họ tụ tập tán gẫu từ chuyện đồng áng, đến xóm làng, tất cả những chuyện lớn nhỏ trên thế gian. Đến tầm gần 7 giờ sáng, ai nấy về làm công việc của mình. Sáng nay, ông Tám Tòng quay sang chuyện thời tiết: “Trời nắng nóng thế này, năm nay tôi sợ có lụt lớn...”. Lão Năm Định ngồi cùng bàn bảo: “Ngày xưa cuộc sống khó khăn, nhà tranh vách đất, nền thấp, tường yếu, gió lớn đến là sụp nhà tróc mái. Còn bây giờ đa phần nhà nào cũng xây nền cao, tường gạch đá chắc chắn, nhiều nhà lầu cao tầng. Lo gì!...”.

Thế nhưng ông Tám Tòng vẫn còn lo, một nỗi lo mơ hồ khó giải thích. Ông cho rằng năm nay sẽ có lụt lớn, nhưng nói ra mấy người ở xóm không ai tin. Ông lại vòng vo chuyện cũ: “Ngày xưa chẳng biết từ bao giờ, gia đình nào cũng có chiếc xuồng tre, lúc rảnh rỗi là đi đánh cá ven sông, về thường gác cất trên mái chuồng bò, chuồng heo, đến mùa lụt thì có chiếc xuồng phòng bị. Bây giờ đất nước phát triển, công ty, nhà máy mở ra nhiều, lớp trẻ đa phần đi làm công nghiệp, không còn ai muốn làm nông nữa huống hồ chi đi đánh cá ven sông. Chiếc xuồng gia đình hầu như không còn. Giả sử có lụt lớn, tôi sợ!...”.

Tranh của họa sĩ Lê Trần Anh Tuấn

Lão nông khác nói: “Cả chục năm gần đây, mùa lũ lụt nước vô sân nhà một hai hôm rồi rút, cuộc sống trở lại bình thường. Năm nào, không thế!...”. Lão Năm Định trêu: “Mỗi khi lũ lụt đến, cá từ đầu nguồn theo nước xuống. Nước ngập vùng thấp, còn lại những gò cao, chim cá rắn rết sâu bọ đến trú ngụ nhiều, tôi lo cho đàn vịt của ông không có sức mà ăn thôi. Người ta bầu ông làm thôn trưởng là đúng, ông lo xa quá!...”.

Ngoài chăn vịt, ông Tám Tòng còn có chức vụ trưởng thôn. Dù tuổi hơn năm mươi, nhưng sức khỏe ông Tám Tòng rất tốt, da đen, người săn chắc như cây chà rang, giọng nói rất lớn, oang oang và mạnh mẽ, xa cả trăm mét vẫn còn nghe rõ mồn một. Vốn ở trong làng từ nhỏ đến lớn, khu vực nào, ở đâu, hoàn cảnh gia đình nào trong làng ông đều biết rõ như trong lòng bàn tay. Được một cái, tính ông tốt bụng, nhiệt tình, xóm làng có chuyện gì luôn là người đầu tiên đi giúp.

Cuộc sống yên bình, lặng lẽ như nước dòng sông trôi qua cầu. Những người nông dân lớn tuổi vốn chân tình và chất phác, ngày qua ngày, sáng cà-phê trò chuyện đông tây rồi về lo việc đồng áng, tối đến ngủ nghỉ xem tivi. Thanh niên trai tráng trong làng, ai có học thì đi học, hoặc đi học nghề hay đi làm cho công ty, xí nghiệp, còn không tiếp nối cha ông cày sâu cuốc bẫm với cánh đồng ruộng xanh ngát. Lũ trẻ con thì ngoài việc học, lúc rảnh rỗi các bé trai phụ cha mẹ đi chăn bò, cắt cỏ, tắm sông, thả diều... Sắp đến ngày hai ba tháng mười âm lịch, ông Tám Tòng buổi sáng uống cà-phê lại nhắc: “Từ bao đời nay, dân gian bảo: Ông không tha bà không tha/Trời hành cây lụt hai ba tháng mười...”. Lão Năm Định lại cắt ngang: “Ông suốt ngày cứ lo lụt bão. Bây giờ thời tiết thay đổi lạ lắm, những năm gần đây không còn giống như thế nữa đâu. Chẳng hạn như năm ngoái, năm kia...”.

Ngay ngày hôm sau, đài truyền hình, rồi truyền thanh xã loan báo áp thấp nhiệt đới, sẽ có mưa to gió lớn. Người dân bắt đầu hối hả cùng nhau chống lụt bão. Chính quyền đưa xe cưa cắt cành những cây to công cộng. Còn người dân, mua thực phẩm, đèn pin về nhà phòng bị, lấy dây thừng buộc chặt mấy cái chái sau hè, trước sân, chuồng heo, chuồng bò. Những người nhà tôn lấy bao đựng cát đưa lên mái nhà cho nặng, gió đến mái khỏi bay. Cũng có những người lười biếng ỷ lại, còn nhại lời trêu chọc đài báo: “Thời tiết trong đêm nay và ngày mai, trời nhiều mây, có mưa to và dông nhiều nơi. Gió mạnh. Trong cơn dông có khả năng lốc, sét, mưa và gió giật mạnh cấp...”. Sáng hôm sau trời nắng chói chang, thiếu điều muốn cháy cả lưng.

Trước lúc bão lụt, trời vẫn yên tĩnh, không một chút gió, cảm giác mọi thứ đều đứng yên, vắng lặng, không khí ngột ngạt. Một sự yên tĩnh, im lặng của trời đất đến độ lạ thường, giống như con thú dữ im lặng nín thở chờ rình bắt con mồi. Cuối chiều trời gió nhẹ, từng cơn, từng cơn rồi gió lớn dần, kèm theo là những hạt mưa to, lúc đầu còn thưa, sau dày hơn, trắng xóa, không còn thấy lối đi. Đến tối mưa gió gào thét dữ dội, sấm chớp nổi lên. Nhà nào cũng đóng cửa chặt, hồi hộp không ai dám ngủ. Đến khuya, bỗng dưng điện cúp, bóng tối bao quanh. Bên ngoài, trời vẫn hung tợn gào thét dữ dội. Lúc này nước bắt đầu ngập lên tới nền nhà. Người dân lo sợ hối hả lo đem gạo, mắm muối, tất cả vật dụng chất trên giường hoặc trên bàn cho cao hơn rồi lấy dây cột lại. Nước mỗi lúc một dâng cao, nước lên rất nhanh. Nước tràn lan vô nhà, nước ngập lên đến đầu gối, nhanh lắm. Lũ trẻ con, lúc đầu cha mẹ đưa lên giường đứng, sau lên bàn đứng và chuẩn bị phương án phá tôn, phá ngói trèo lên trên nóc nhà. Bấy giờ heo, gà, vịt, chó mèo bơi trôi theo dòng nước hết, nhưng không ai quan tâm nữa, chỉ mong sao tính mạng con người thoát khỏi con quỷ nước. Ở những khu vực thấp, đã nghe tiếng í ới tương trợ, kêu cứu. Người mặc áo phao, người ôm can nhựa, người ôm thùng xốp, bơi qua, bơi lại hết nhà này đến nhà kia giúp nhau. Người giúp đỡ hiệu quả nhất vẫn là ông Tám Tòng. Bởi trong thôn duy nhất bây giờ, chỉ ông mới có chiếc xuồng. Ông chở trẻ em, phụ nữ, ở những khu vực thấp đến những khu vực cao trú tạm. Suốt cả đêm, ông lo chèo chống, chuyên chở người trong thôn.

Sáng hôm sau, một biển nước mênh mông, trắng xóa, nhấp nhô những đọt cây, nóc nhà chìm trong biển nước. Có nhiều nhà gió bay hết mái tôn, mái ngói, cả gia đình ngồi co ro trên nóc chờ người đến cứu. Người ta bảo do đêm qua mưa lớn, lượng nước từ đầu nguồn đổ xuống nhiều. Lúc này, quân đội, công an, chính quyền đưa ca-nô, ghe máy, len lỏi hết những khu xóm cứu người.

Ngay khi nước chưa rút, hết đoàn xe từ thiện này, đến đoàn xe khác khắp nơi trong nước đã có mặt ở vùng lũ. Thật cảm động. Họ mang theo nào là quần áo, gạo, mì ăn liền, dầu ăn, thực phẩm đủ loại đến cứu trợ. Lượng người đến đông, hơn nữa nhiều người muốn tận tay trao quà đến người dân, tàu bè địa phương không đủ chuyên chở kịp. Suốt cả ngày qua, ông Tám Tòng mặc áo mưa, lo chèo chống chuyên chở hết lượt này, đến lượt khác đến nơi ngập sâu trong làng. Ông rất mệt nhưng khi về bờ, lại có đoàn khác nhờ, lại chở tiếp, có kịp nghỉ ngơi ăn uống gì đâu. Nhưng vì vô tình, cũng có thể quên, cũng có thể do nóng lòng lo lắng cho những nơi khó khăn hơn, người ta không để ý đến hoàn cảnh ông chèo đò.

Đến ngày thứ ba trời bắt đầu ửng nắng, nước rút dần, người dân tạm yên ổn, song người đến cứu trợ mỗi lúc một đông. Họ tập trung ở nhà văn hóa xã. Ông Tám Tòng chèo thuyền về bờ, trong đám đông có tiếng người xì xào, chỉ chỏ: “Ấy, ông ấy là trưởng thôn, trong làng khu vực nào bị ngập sâu, ông ấy biết rõ như trong lòng bàn tay. Nhờ ông ấy chở...”. Lúc này, sức khỏe của ông Tám Tòng cũng đã cạn kiệt. Một người trong đoàn từ thiện đến nhã ý nhờ ông chở giúp, ông bảo: “Mọi người chờ, gọi thuyền khác chở, chứ tôi mệt lắm rồi!...”. Mọi người nhìn nhau, ngơ ngác. Có người kể công: “Chúng tôi thức đêm xa xôi đến đây tốn nhiều công sức, tiền bạc, có tính toán chi đâu. Ông là người địa phương, sao lại nỡ không giúp bà con quê mình?”. Có người khác gắt: “Thế gian sao lại có người vô tâm, thiếu tình người như thế chứ? Đã vậy, ông ta làm chức trưởng thôn, ăn lương nhà nước...”. Có một cậu trai trẻ làm oai lấy điện thoại quay phim, livestream trực tiếp hình ảnh ông Tám Tòng, miệng oang oang: “Đây! Bằng chứng rõ ràng, đây, đây!... Chúng tôi có lòng tốt, đến vùng lũ làm từ thiện, nhưng ông trưởng thôn này rành đường, rành ngõ mà không giúp! Khỏi cần nói, chúng tôi cũng biết ông ta có ý vòi vĩnh tiền bạc rồi!...”. Lập tức, nhanh lắm, nhanh như chớp, bao nhiêu người chia sẻ hình ảnh, bình luận, chửi bới ông Tám Tòng thậm tệ.

Người ta đâu biết rằng, mấy đồng lương chức trưởng thôn, ông đóng hết cho quỹ khuyến học trong thôn. Người ta cũng không biết mấy ngày đêm qua, lo chèo đò cứu người, ông đói bụng chỉ nhai mì tôm sống. Mấy ngày chở phát thực phẩm, ông tính xin cho mình một phần nhưng lòng tự trọng cứ phân vân, lưỡng lự mãi không mở lời được, đành thôi. Nhà lão Năm Định ở gần sườn đồi, mưa nhiều đất sạt lở, lo cứu người thân, lão đã mất. Ông Tám Tòng tính về đốt nén hương đưa tiễn bạn ngày cuối, rồi ghé thăm vợ con trú ngụ bên nhà dì Út như thế nào, nghỉ ngơi chốc lát rồi quay lại chở tiếp. Cũng đã mấy ngày rồi, ông lo cho người ta, có ngó ngàng gì đến người thân đâu!...

Người ta xa xôi cũng đâu hiểu rằng, ngôi nhà nhỏ của ông đã sập hoàn toàn, đàn vịt gia tài bơi tự do mất hút trong biển nước mênh mông.

Tổng hợp nhiều nguồn