Nắng đã lên rực rỡ khắp khu đầm sen. Cô khoan khoái nghiêng người đón từng làn gió mát rượi thổi tới từ mặt hồ xanh thẳm ngay phía dưới tầm mắt. Sáng sớm Uyển vẫn giữ thói quen hàng ngày như khi Quân còn ở nhà, cô đẩy xuồng bơi ra hồ để hứng sương đọng trên cánh lá sen. Mùa này sen chưa kết nụ. Nhưng sang tháng sau nụ sẽ kết. Khi sen nở thì cả khu vực đồng làng bên này sẽ được hưởng hương thơm man mác hoa sen đưa tới. Nhưng sương đọng trên lá sen cũng rất tinh khiết. Có thể dùng để rửa mặt, đun pha trà. Bố Uyển rất thích ấm trà sáng sớm cô chiêu loại nước sương sen này.

Cô là con cháu hậu duệ của một dòng họ đã đặt chân đến mảnh đất này từ bao đời, quần tụ xây nên những xóm, những làng. Những quần tụ đó không đơn giản chỉ là việc xây cất nhà cửa, vỡ đất trồng dâu nuôi tằm, mà là một sự gắn bó ruột thịt với đất, với người, với cảnh sắc, với những buổi ban mai nhìn ra dòng sông êm đềm, với những bờ lau gió thổi ngả rạp bên sông.

Lúc này dường như bầu trời bị thu hẹp bởi muôn vàn tia nắng óng ả rót xuống vùng đầm sen ngay bên sông. Hình dung từ nơi xa lắm, phía trên cao không nhìn thấy được dáng hình khởi nguồn, trên những hẻm núi bình dị, một vài con thác đổ xuống lấp lóa ánh bạc, tạo nên dòng sông chảy dằng dặc. Rồi những hạt nước đọng lại bên mảnh đất trũng bên sông, một nhánh củ sen trôi về. Rồi vươn lên tạo thành cái đầm sen xanh mướt mát.

Uyển suy nghĩ phương án cải tạo đầm sen. Rồi cô đẩy xuồng ra, ngồi lên chèo ra đầm. Sen ràn rạt chung quanh. Lá sen xanh mát mở ra như những cánh quạt. Mùa này sen đang kết nụ. Hoa chưa nở. Khi hoa nở, hương sen man mác khắp đầm, tỏa lan khắp không gian, trôi theo những con sóng của dòng sông chảy ngang qua mép đầm. Sau mùa hoa sẽ là mùa kết hạt, những hạt sen nhỏ xíu lấp ló trong những đài sen xanh thẫm.

Cô như nhìn thấy Quân ngồi bên bờ đưa tay chỉ xuống đầm sen. Cô nhớ lại những buổi sáng sớm, khi cùng Quân ngồi trên chiếc xuồng nhỏ chèo ra đầm sen hứng sương đọng trên cánh sen để lấy nước pha trà.

Minh họa: Trần Xuân Bình

“Nếu anh ở nhà thì sẽ cải tạo cái đầm sen này sao cho sen không bao giờ tàn lụi. Mỗi sáng anh sẽ bơi xuồng ra hứng nước sương cho em rửa mặt. Ngay cả mùa sen cạn, anh cũng sẽ có phương án đặc biệt với những lá sen khô, phơi thật khô rồi tán ra làm bột mịn cho em đắp mặt”.

Lúc ấy Uyển khẽ cười. Cô nhúng tay vẩy nước lên mặt Quân.

“Anh biết hót như con chim yến oanh rồi nhỉ”.

Quân túm tay Uyển.

“Chim yến oanh là loài chim gì? Anh là con chim lớn bay trên bầu trời như đại bàng, tên là Quân. Em hãy ghi nhớ trong tim, cả đời phải lo đun nước sương sen pha trà cho chồng em đây nhé”.

Trong lớp sương mù dâng lên từ mặt sông và đầm sen, Uyển đẩy con xuồng nhỏ neo vào bờ đầm sen bước lên. Trên tay cô là bình sương sen trong vắt.

***

Đó là cái đêm trước ngày Quân chuẩn bị khoác ba-lô lên đơn vị mới. Họ ngồi bên đầm sen. Cùng vớt nước té ướt đẫm mặt nhau, cười vang khắp đầm.

Phía bên là dòng sông chảy thao thiết.

Uyển dúi vào tay Quân một túi táo mèo rừng vàng óng.

Anh ngạc nhiên quá, không đừng được liền hỏi:

- Quà kỷ niệm đấy à?

Thánh Nữ tên Uyển cong môi.

- Anh ăn đi. Em không có kỷ niệm gì hết. Nhưng em sẽ đợi.

Quân nhéo mũi Uyển:

- Không đợi sao được. Anh gửi mẹ cho em đấy. Mà nếu anh lâu về quá, em bắt xe mà đi tìm anh.

Uyển nói như với chính mình:

- Có khi mẹ lại chăm cả hai chúng mình thì có. Thiên Thần thì không đợi chờ người khác chăm... Em nói với anh chuyện này. Em định giấu anh để khi nào nhận quyết định mới báo tin anh biết. Nhưng sợ anh lại giận. Em đã gửi đơn và hồ sơ để dự xét tuyển vào báo tỉnh rồi anh ạ.

- Vậy sao? Em vẫn quyết định trở thành nhà báo hay sao? Vào thời điểm này, nhiều tờ báo đã sáp nhập, nhiều nhà báo mất việc phải đi tìm việc làm...

- Em học báo chí ra. Kể ở xã thì hiện nay cũng đang cần những cán bộ như em. Sáp nhập xã lớn thì cũng vẫn cần cán bộ có bằng cấp. Nhưng em muốn trở thành nhà báo anh ạ. Anh hãy ủng hộ em. Nếu em dự tuyển bị trượt, thì em sẽ bằng lòng ở nhà làm công tác ở địa phương.

Cả hai im lặng bên nhau. Những ánh sao xa trên bầu trời đêm tạo nên những vệt sáng như những bông pháo sáng.

***

Chiều về, đàn hạc trắng bay lượn mấy vòng rồi đậu xuống mặt hồ. Tiếng những cánh hạc vỗ trong không trung nghe xao xác. Từ khi làm mới đầm sen, hạc từ đâu rủ nhau bay về trắng đầm.

Chúng bay đến gần Uyển, kêu lên những tiếng vui mừng. Cô đã sắp sẵn cho đàn hạc gói tép khô. Hạc về đậu ở đầm sen cạn giờ là bạn của Uyển. Cô thuộc hầu hết những đặc điểm trên thân và bộ cánh của chúng.

Chúng mổ thia lia thức ăn. Rồi ghếch mỏ, đập cánh, ríu ran bên cô như muốn kể bao câu chuyện của rừng già.

Khi đó Hoàng đánh chiếc xe bò đã ra đến đầm. Hoàng cùng Ban Chấp hành Đoàn xã với Uyển. Con bò kéo xe đứng lại dậm dịch, kêu ò ò... rồi tìm quanh xem có những cọng cỏ non nào nhú lên là vặt sạch một cách khoan khoái. Rồi nghênh nghênh nhìn đàn hạc.

Hai người đăm chiêu bên đầm sen đã được xây kè bờ theo dự án đã được huyện phê duyệt.

Hoàng hỏi:

- Uyển đã liên lạc với bên Hội Sen của Bắc An chưa?

Uyển lắc đầu:

- Tôi chờ Hoàng ra tận đây để tính. Chị Thùy nhắn hôm nay chị ấy đang phải lo chọn giống mạ để gieo lại thửa ruộng bị ngập nước. Chúng ta sẽ quyết định hôm nay rồi tiến hành nhé. Đợt ngập úng vừa rồi cũng khiến tôi suy nghĩ. Chúng ta sẽ trồng lại sen mới, loài sen trắng ở bên phải đầm. Theo tôi thử nhập giống sen Tịnh Tâm ở Huế. Theo Hoàng thì thế nào?

Hoàng suy tính một lúc sau mới trả lời:

- Vậy phải làm bờ nhỏ ngăn cách giống sen cũ phải không?

- Không. Bên trái thì ta sẽ thay sen hồng Bắc An. Còn ở giữa là vùng nước để thuyền khách sẽ di chuyển ngắm sen, thậm chí có thể lách thuyền vào để hứng sương vào sáng sớm. Ở miền núi họ có du lịch sinh thái đi săn mây. Ta tạo ra du lịch sinh thái ở đây là đi hứng sương sen buổi sớm. Mà ở đây nhiều khi sương mù dày đặc. Có thể tạo tua đi săn sương sớm.

Hoàng băn khoăn:

- Khi không vào mùa sen, sen đã tàn thì sao?

Uyển hào hứng:

- Trên bờ, từ ngoài đường lớn vào đây sẽ đi qua cánh đồng lúa. Vào mùa không có lúa vàng, mà sen lại tàn, thì có dịch vụ Thiền Sen. Về dịch vụ này, tôi đã nảy ra một ý. Để tôi suy nghĩ thêm rồi xin phép trình bày với Ban chấp hành. Trên bản đồ dự án, mình có ghi rõ, chúng ta sẽ làm những cái nhà nấm hai bên đường và chung quanh mép đầm. Đây những chỗ này, thấy rõ chưa.

Uyển dùng cây tre mảnh chỉ từng khoảnh.

Hoàng băn khoăn:

- Sợ không có khách ấy. Chứ phương án này tôi thấy rất hay.

Uyển cười:

- Đấy, chính vấn đề là ở đó. Nhưng chúng ta hãy quyết tâm. Nếu có phát sinh điều gì thì cùng nhau giải quyết. Ta làm nhiều cách truyền thông. Giờ Đoàn Thanh niên xã có tới hơn 100 đoàn viên. Ai cũng có Facebook, Zalo; thậm chí TikTok, YouTube... Chúng ta vận động họ đưa tin viết bài ngắn giới thiệu. Tiền thu được của du khách, một nửa xây trường trên miền núi, là trường ở xã Thiện Tâm kết nghĩa với xã ta. Một nửa còn lại, xin phép lập quỹ công ích của Đoàn Thanh niên. Sử dụng quỹ sẽ có báo cáo chi tiết cụ thể, sẽ hỗ trợ những ai có hoàn cảnh khó khăn, bệnh tật... Rồi ta xây một vài căn homestay cho dịch vụ du lịch sinh thái trên chính khu đất thuộc đầm sen này. Ta thầu ba mươi năm mà. Khách đến sẽ được câu cá đầm, lưới cá sông, đi thuyền nghe dân ca trên sông. Lại tổ chức mô phỏng Lễ rước Thánh Nữ. Cậu thấy sao?

Hoàng gật:

- Tôi hiểu điều đó rồi. Nhưng những người xúm vào làm cùng thì sao, kể cả không phải đoàn viên?

Uyển trầm ngâm suy nghĩ về vấn đề Hoàng vừa nêu:

- Chúng ta có lên dự án rồi. Sẽ tính công cho tất cả theo ngày công đóng góp chứ. Cậu nghĩ mà xem. Ta có đồng đất bến bãi rộng mở thế này.

Hai người còn đo đạc tính toán mãi bên đầm sen.

Uyển buồn rầu:

- Trận lụt vừa rồi, xã ta thiệt hại nặng nề quá.

- Vì vậy chúng ta sẽ tạo dựng một khu vực có đủ sản vật Bắc - Trung - Nam. Nhưng đặc trưng của khu du lịch sinh thái này là sen và những làn điệu dân ca, không chỉ dân ca quan họ mà còn có cả chèo, hát xoan...

- Chà, nhiều việc đây. Mà tới đây nếu tôi trúng tuyển báo tỉnh, thì Hoàng phải lo gánh việc nặng.

- Tôi... có ý định sẽ thi vào đại học Nông nghiệp. Cũng lớn tuổi rồi, nhưng còn chưa có gia đình thì phải tranh thủ.

Uyển mỉm cười:

- Vậy là chúng ta sắp bàn giao việc Đoàn Thanh niên cho các bạn mới tốt nghiệp cấp ba nhỉ.

Lúc đó, có ai đang hát trên con đường đồng.

“Dế lạnh nỉ non suốt tối qua,

Dặm ngàn cơn mộng tỉnh,

Đã canh ba.

Một mình lững thững trước hiên nhà,

Người lặng lẽ,

Ngoài liếp ánh trăng nhòa...”.

Uyển nhìn ra con đường đồng:

- Bà Ba Khùng đấy. Nhiều lúc tôi thấy bà Ba có những câu hát không khùng chút nào. Không hiểu sao lại cứ tưng tửng vậy.

- Tôi có nghe Thùy kể ngày xưa mẹ Thùy ngoài giật các giải liền anh liền chị, còn giật giải cao trong các Hội lúa bên Chăn. Bà còn đọc rất nhiều điển tích cho chị em Thùy nghe. Khi bà bỏ đi, ông già Thùy có đi tìm. Nhưng không sao tìm được. Thời xưa các cụ cũng lãng mạn nhỉ. Thời gian sau thì bà Ba theo về. Bà Ba hồi trẻ đẹp, cũng là một liền chị quan họ chính danh ở tỉnh bên.

- Tôi có thuộc bài thơ mà bà Ba vừa hát. Ờ mà sao bà Ba tự phổ thành bài hát hay nhỉ.

Uyển đọc bài thơ:

- Đây là bài thơ Núi nhẹ cân của Nhạc Phi, anh Quân có chép cho tôi trước khi anh ấy nhập ngũ.

“Dế lạnh nỉ non suốt tối qua,

Dặm ngàn cơn mộng tỉnh,

Đã canh ba.

Một mình lững thững trước hiên nhà,

Người lặng lẽ,

Ngoài liếp ánh trăng nhòa.

Danh nợ lụy thân già,

Núi xưa tùng trúc cũ,

Ngặt đường xa.

Đàn tranh mượn gửi nỗi niềm ta,

Tri âm vắng,

Ai mảng lúc tơ lìa”.

Khi ấy gió đã ùa về vờn đuổi nhau khắp cánh đồng lúa rồi ào qua khu vực đầm sen. Bầy hạc đã rủ nhau trốn nơi kín đáo để ngủ gà gật.

Rồi Uyển leo lên xe bò của Hoàng.

Hai người trẻ tuổi vừa đi, vừa đọc bản thơ trong điển tích xưa cũ của một người anh hùng miền đất xa xôi của một thế kỷđã quá xa xôi.

“Liền năm áo chiến bụi đường pha,

Núi Thúy tìm lên để thưởng hoa.

Nước biếc non xanh nhìn chẳng đủ,

Ngựa về vó giục ánh trăng xa”. (*)

Trong lòng Hoàng khi ấy chợt nghĩ một điều:

“Uyển đúng là Thánh Nữ của làng Diên. Ai ngờ lại biết cả Nhạc Phi tận thế kỷ nào của bên Trung Quốc kia chứ. Thật đẹp và thật đúng là một học sinh giỏi Văn cấp tỉnh của trường mình...”.

***

Đầm sen vẫn đang rì rào dưới gió. Cơn mưa đêm qua làm những cánh lá sen càng thêm xanh mướt.

Cả khu vực đầm sen đang được tiến hành dự án cải tạo bởi Đoàn thanh niên xã, dưới sự lãnh đạo của Uyển, Bí thư Đoàn thanh niên; và hai người nữa trong Ban Chấp hành là Hoàng và Thùy.

Nhóm các đoàn viên tham gia sáng nay có chừng chục người.

Họ đang dùng các loại dụng cụ nạo vét bùn rác, khơi thông những mạch dẫn từ sông vào và từ đầm đi ra các cánh đồng, mà không ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của sen.

Phía xa kia là con sông đang chảy lững lờ. Sông chảy dài phản chiếu ánh nắng lấp lóa. Những dãy nhà lợp ngói cũ lô xô níu lấy nhau chạy theo bờ sông phía bên kia.

- Này Thánh Nữ yêu kiều ơi, tôi có ý kiến như thế này nhé. Sơ đồ chúng ta vẽ quên mất vạt lau bờ sông có thể kết nối với đầm sen tạo thành một tổng thể để mọi người có thể check in. Có thể trồng lại cả vạt lau ven sông.

Cả Uyển và Thùy đứng gần lại, cùng nhìn ra bãi lau. Dường như có tiếng lau sậy va vào nhau khi gió thổi. Như tiếng ai đang thì thào theo gió luồn qua những thân sen, như đã thúc gọi lâu lắm rồi để những đài sen bật lên.

Bóng một cậu bé chạy như bay trên con đường làng ra đầm sen. Đó là Tài. Có vẻ đang muốn lập thành tích to lớn, miệng hét toáng lên.

“Loa loa! Tiền tuyến gửi thư cho hậu phương. Hậu phương nào máy mắt thì đọc to cho cả làng nghe nào...”.

Cả nhóm cười rộn.

- Thời này là thời nào mà còn đưa thư như bưu tá thế.

Tài nhảy tưng tưng:

- Là em đưa bác Mịch bưu tá từ bến xe về, nên tranh công.

Uyển hơi nóng ruột, giật thư:

- Đưa đây cho chị.

Hoàng xịu mặt, làm vẻ dỗi dằn:

- Suốt ngần ấy thời gian ngồi cùng bàn, từ lớp ba lên tận lớp mười hai, mình cố tình quan tâm chăm sóc nàng Uyển, còn người khác chả hơn gì mình từ tiêu chuẩn đẹp trai đến tiêu chuẩn gần về địa lý, lại có được nàng. Ôi, tôi đau tim quá đi.

Mấy cô gái duỗi chân trên bờ cỏ:

- Ông anh mình tán siêu thần tốc vậy mà thua anh Quân.

- Mình cũng thất vọng về ông anh trai của mình quá.

Một cô đứng sát Hoàng:

- Bỏ đi anh. Rút kinh nghiệm nên nhằm vào lứa sau. Nhòm chúng em đây này.

Mấy cô gái cười khúc khích đấm nhau.

Tiếng mọi người lao xao:

- Thời này nhắn tin gọi điện cho nhau hằng ngày lại còn gửi thư qua bưu điện nhỉ. Anh chị lãng mạn ghê.

Uyển ngồi xuống bóc phong thư. Tài ngồi ghé bên cạnh liếc xem ké.

Bỗng Uyển hét toáng lên:

- Trúng rồi! Trúng rồi!

Cô cười tươi, giơ cao tờ giấy in khá đẹp:

- Không phải thư anh Quân. Mình trúng tuyển vào báo tỉnh rồi mọi người ơi. Xét hồ sơ cá nhân đẹp, ngày kia có mặt thử việc.

Mọi người ngớ ra một lúc, rồi cùng reo lên.

“Thế là làng ta có nhà báo xịn rồi”.

Buổi tối, Uyển chạy như bay đến nhà Quân để báo cho mẹ Quân biết cô đã trúng tuyển báo tỉnh.

Trong lòng cô đang ngổn ngang nhiều việc. Ngày lễ hội sắp đến gần, mà những việc cần giải quyết quá nhiều. Dự án quy hoạch cải tạo đầm sen của Đoàn xã đang tiến hành. Cần những luận chứng vững vàng và thiết thực.

Uyển băn khoăn:

- Con đi rồi, bác phải tự chăm sóc mình đấy. Cuối tuần là con về.

Mẹ Quân khẽ thở dài, ái ngại nhìn con dâu tương lai:

- Con phải chuẩn bị cho tốt để vào vai Thánh Nữ ngày lễ hội sắp tới. Không biết cậu Quân có kịp về dự hội không. Làm nhà báo thì tự hào cho làng ta, con nhất định phải cố gắng.

Đêm đó, gọi điện cho Quân báo tin xong, Uyển mở máy laptop gõ những dòng đầu tiên cho một bài tản văn.

“Chúng tôi luôn chuẩn bị cho mình những hạt giống để phòng ngày sau đói rét.

Làng vẫn có những mùa lễ hội thật rực rỡ.

Nghe người già kể, những lễ hội này phần lớn được mở ra từ ngày Bà Chúa Dâu đặt bước chân đến đây. Khi đó làng chưa phải làng, chỉ là những nếp nhà rải rác của dân tứ xứ tụ về bên bãi bồi của hai nhánh sông.

Chúng tôi còn rất nhiều mơ ước không thành sự thật. Những đứa con trai, con gái làng thường lạc lối trong lớp sương mờ vẫn dâng lên từ đầm sen, từ dòng sông ngang qua, từ cánh đồng rộng mênh mông.

Nhưng mọi chuyện rồi sẽ suôn sẻ. Những lớp sương mờ dâng trên đầm sen đẹp như huyền thoại...”.

Tổng hợp nhiều nguồn