Quy định mới về mức tiêu thụ nhiên liệu cho xe ô tô sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới dự kiến áp dụng từ 2030 đang khiến các nhà sản xuất và hãng xe có các sản phẩm sử dụng động cơ đốt trong như "ngồi trên đống lửa".

Cụ thể, theo dự thảo Tiêu chuẩn kỹ thuật Quốc gia quy định về mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình cho xe sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới (CAFC), Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030, toàn bộ các mẫu xe ô tô bán ra phải đạt mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình là 4,83 lít/100km - con số được cho là quá khắt khe, vượt xa khả năng của hầu hết các mẫu xe hiện có trên thị trường.

96% xe chạy xăng truyền thống có nguy cơ 'khai tử'

Trao đổi với VietNamNet về vấn đề trên, đại diện Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cho rằng, mức tiêu thụ nhiên liệu 4,83 lít/100km là “bất khả thi” và sẽ làm thay đổi gần như toàn bộ ngành công nghiệp cũng như thị trường ô tô trong nước.

Nghiên cứu của hiệp hội này cho thấy, nếu áp dụng đúng mục tiêu trên, 96% xe chạy xăng truyền thống và 14% xe hybrid có mặt tại Việt Nam hiện nay sẽ không đạt chuẩn và buộc phải dừng bán nếu quy định có hiệu lực.

Như vậy, các doanh nghiệp buộc phải tăng đột biến sản lượng xe điện hóa (hybrid, PHEV, EV) tới 868% chỉ trong vòng 5 năm - điều chưa từng có tiền lệ, nằm ngoài khả năng của các nhà sản xuất.

Cũng theo VAMA, nếu lộ trình quá gấp gáp, hệ quả không chỉ ảnh hưởng đến doanh nghiệp, mà còn tác động trực tiếp đến quyền lợi người dùng bởi thị trường chưa kịp chuyển mình.

"Việc thay đổi quá nhanh này là không khả thi trong bối cảnh hạ tầng trạm sạc và mạng lưới điện còn hạn chế, cùng với việc người tiêu dùng chưa hoàn toàn quen thuộc với xe điện. Điều này sẽ tác động nặng nề đến ngành công nghiệp ô tô, công ăn việc làm của người lao động, người tiêu dùng và cả nguồn thu ngân sách nhà nước", đại diện VAMA nói.

Để "giảm sốc", phía VAMA đề xuất một kịch bản hài hòa hơn và giảm dần theo nguyên tắc "bậc thang" từ nay đến năm 2030. Cụ thể, theo đề xuất của VAMA, mức tiêu thụ nhiên liệu mục tiêu cần đạt qua từng năm sẽ là 6,7 lít/100km vào năm 2027; 6,5 lít/100km vào năm 2028; 6,3 lít/100km vào năm 2029 và đến 2030 đạt 6,0 lít/100km.

"Với lộ trình này, Việt Nam vẫn có thể đạt được mục tiêu giảm phát thải của Biện pháp E17 như đã cam kết trong NDC 2022 (Đóng góp do quốc gia tự quyết định năm 2022, cập nhật của Việt Nam, tái khẳng định cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050 tại COP26) nhưng lại giảm tác động đáng kể đối với thị trường so với kịch bản 4,83 lít/100km như dự thảo", đại diện VAMA chia sẻ.

Mục tiêu quá nghiêm ngặt, dòng xe chở khách, xe bán tải khó đáp ứng

Không chỉ VAMA, các hiệp hội và cơ quan quản lý từ Hoa Kỳ và Nhật Bản - các quốc gia có nhiều hãng xe góp mặt tại Việt Nam, cũng đã gửi góp ý tương tự. Đại diện cho các quốc gia này đều cho rằng mục tiêu hiện tại là quá nghiêm ngặt và đề nghị kéo dài thời gian điều chỉnh, chuyển tiếp để các nhà sản xuất có thêm thời gian thích ứng. 

Cụ thể, Hiệp hội đại lý ô tô Mỹ (AAPC) cho rằng, Việt Nam nên giữ mục tiêu 6,0 lít/100km vào năm 2030 và xem xét áp dụng mức 4,83 lít/100km vào năm 2035, tức là lùi lại 5 năm so với đề xuất.

Ngoài ra, Hiệp hội này cũng kiến nghị cần các quy định chi tiết hơn đối với phạm vi áp dụng của dự thảo, vì một số loại xe chở khách công suất lớn như xe bán tải chạy dầu diesel hay các xe dẫn động 4 bánh sẽ khó đáp ứng được các tiêu chuẩn này.

Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản (JAMA) cũng đồng tình với đề xuất mức 6,0 lít/100km của VAMA. Ngoài ra, phía JAMA cũng đề nghị gia hạn thời gian điều chỉnh sản lượng từ 3 năm như hiện nay lên 5 năm. Lý do là bởi việc nghiên cứu, phát triển một mẫu xe điện hay xe tiết kiệm nhiên liệu mới cần thời gian tối thiểu là khoảng 5 năm.

Các chuyên gia cho rằng, mục tiêu giảm phát thải, tiến tới Net Zero vào năm 2050 là chủ trương đúng đắn và cần thiết, phù hợp với xu thế toàn cầu.

Tuy nhiên, để đạt được kết quả bền vững, cần có lộ trình hài hòa hơn, vừa tạo điều kiện cho doanh nghiệp thích ứng, vừa đảm bảo quyền lợi và sự chuẩn bị của người tiêu dùng. Khi có bước đi phù hợp, sự chuyển đổi sang xe điện và các dòng xe tiết kiệm nhiên liệu mới thực sự trở thành cơ hội phát triển thay vì gánh nặng cho cả thị trường.