“... Lời ai ca dưới ánh trăng này...

Rừng đước mênh mông đêm Gành Hào chợt thương nhớ ai

Ngày ấy ra đi con sông buồn tím một dòng trôi....

... giờ tóc pha sương qua Gành Hào tiếc một niềm thương......”.

Hắn giật mình bởi những âm thanh da diết trong ca từ của cố nhạc sỹ Vũ Đức Sao Biển.

Giai điệu từ từ lắng xuống theo nốt nhạc, nhưng vẫn không làm nỗi nhớ của hắn kìm lại được. Hắn nhớ đến con sông nước đỏ phù xa, đoạn cuối của sông mà hai bên bờ tả ngạn - hữu ngạn có triền đất đo đỏ cao hút xuề ra thoai thoải, từng hố nước cuộn cuộn tròn như cái nia, mặt nước sông nhấp nhô nhấp nhô cho đến khi tiếp xúc hòa với nước biển, ngư dân gọi là giáp nước.

Con sông bắt nguồn từ kênh xáng Giồng Kè đổ ra cửa biển, vẽ nên lớp lớp phù sa cho cá tôm sinh sôi nảy nở. Sông là ranh giới giữa Cà Mau - Bạc Liêu, dòng chảy hướng Biển Tây Nam, để tạo nên cảnh quan bên bờ xinh đẹp hữu tình, xanh mượt bờ bãi. Hắn chẳng biết sao mà lại gọi là sông Gành Hào, nhưng hắn biết nó dài khoảng gần 60km, bởi vì hỏi mấy cha chạy tàu tốc hành là biết.

Tranh của họa sĩ Trần Thắng

Tết năm ấy, hắn và mấy thằng bạn từ Trần Văn Thời đến xã Tân Đức - Đầm Dơi, được một người quen cho xuống chiếc vỏ lải vượt qua con sông này. Chiếc vỏ lải tròng trành đè các em sóng lăn tăn, lướt trên mặt sông mà lòng bao chắc ẩn, bởi sông sâu và rộng. Nghe nói, nếu không biết cách đi, không nắm được quy luật dòng chảy, cứ chạy theo lườn sóng là úp thuyền ngay.

Nín thở rồi thở phào cơ thể thật nhẹ nhõm, chiếc vỏ lải cõng sự sợ hãi của con người, vượt gian nguy qua lòng sâu hoắm.... đến bờ an toàn, vỏ lải tiếp bờ tả ngạn Gành Hào có vẻ thân thiết, sóng lắc theo nhịp điệu rồi xô vào bờ phầm phập. Giữa hiểm nguy, hứng được những âm thanh đó còn sống là chắc rồi.

Gió biển Tây nam làm cho da mấy ông khách lạ bớt phần óng ánh, gió mừng vui réo lên từng hồi làm ai đó bớt đi những tịch lặng xôn xao. Sóng vung ra những cú đá bờ vồn vập, âm thanh không dạt dào, cũng không cao vút, nhưng bản giao lại hưởng là được phối âm giữa tinh túy của sông và biển.

Cả 4 thằng tranh thủ ra ngắm sông, nhìn con sông thật là lạ, con sông này hắn chưa thấy bao giờ, trong dòng lợn cợn chở nặng phù xa có những hố nước trong, có vòm nước xoáy, cả hai cuộn tròn với nhau khiến mặt sông hình thù như da con tắc kè, bợn bợn như lông con chó vá. Bọt nước tung tăng vỗ mạn thuyền, cá tôm bật tách tách đều như nhịp song lan, xa xa phía bên kia bờ là một quần thể sinh thái đạo cụ gồm sú, vẹt, đước, mắm..... chúng đẩy đưa để sóng trầm trồ như những phím đàn, dệt nên bản tình ca thứ nhất của xứ sở này.

Hắn nghe nói con sông này gắn với nhiều chiến công từ thời chống Pháp, sông đã cùng với quân và dân nhấn chìm bao nhiêu tàu giặc. Sông cũng đã chở che dân quân du kích, chở che chính nghĩa góp phần xây đắp hòa bình. Nhờ quân ta nắm được quy luật dòng chảy của sông, nắm được con nước lên xuống mà bao nhiêu lần kẻ dịch phải đầu hàng. Sông thật tuyệt vời, không phải hung thần như bao lần nó đã nuốt chửng thuyền ghe ... biến cố xảy ra là do chưa hiểu được ‘thầm thì’ của sông mà thôi!

- Ủa, các anh đến hồi nào vậy? Em qua nhà bà vừa về. Mời các anh vào nhà nhé!

Đến nhà từ nãy đến giờ rồi, nhưng ra ngắm sông chờ một lát bởi nàng đang qua thăm bà ngoại, cha mẹ nàng là người của dải đất miền Trung, do thời cuộc nên di cư vào đây làm kinh tế.

Dừng lại cảm giác xõa tâm hồn với sông, các chàng theo bước chân nàng. Dáng người dong dỏng, đôi chân và khuôn mặt hiền từ và chững chạc bởi cuộc sống vất vả dựng nên. Hắn thích mô típ người như này bởi nàng trưởng thành từ gian khó, gia cảnh khó khăn, từ bé chị em nàng nương náu nhau buôn bán, góp nhặt từng đồng để đi học. Tuyệt thật, những tấm gương điên điển phải nhân rộng.

Cuộc sống do thượng đế bày ra, có sao nhận vậy, miễn là có cách để vượt qua chính mình, vượt qua số phận vươn lên mới thật đáng trân trọng. Gia đình nàng thuộc diện đó, nên bấy lâu hắn cứ quanh quẩn “canh me - canh chua - trồng si - trồng đa’ trước khu nhà tập thể nàng ở.

***

Lần sau đến Gành Hào đã dễ dàng hơn, con đường tuy xấu một chút nhưng có cách vượt qua. Cũng dọc theo sông Gành Hào, hai bên bao la một màu xanh của xứ sở ngập mặn, có những con đường bê tông nối liền với đất đỏ, dẫn đến những cái phà chở khách vượt sông để về đến cửa Gành Hào. Đẹp lắm, đất mịn màng cây xanh tốt, không khí trong lành, cảm giác vi vu bởi nàng đã ngồi sau lưng cho hắn đèo. Giờ trở đi thì chắc cú hắn đến đây một mình, không như lần đầu nữa, phải đi 4 thằng.

Lần ấy Giành Hào mưa to lắm, nước gập lênh láng trên đường nhưng lòng sông Giành Hào vẫn còn vơi, nó như muốn nuốt chửng tất cả, uống cho hết nước trên trời đổ xuống thì mới đủ tràn mặt sông.

Gió biển giật vù vù là đặc sản nơi đây, mặc kệ giông tố dòng người xuôi ngược, họ đội mưa đưa hải sản vào bờ, các loại cá tôm tươi rói được đổ lên vựa lựa chọn phân loại. Nhịp sống làm cho mệt nhọc, nguy hiểm tan biết tất cả bởi nhận được sự thương yêu của biển, đùm bọc của sông nên thuyền ghe vào bờ là khẳm cá tôm. Lúc này bản tình ca thứ hai xuất hiện.

Tạnh mưa, con trăng Gành Hào cố gắng vạch mây đen, tìm cho mình một chỗ trống để gieo xuống những giọt sáng trong thanh. Không được rồi, sấm chớp ùng ùng không chỉ khiến con người sợ hãi, mà còn làm cho trăng e dè tránh đi, trăng Gành Hào chấp nhận nhường bầu trời lại cho mây mưa, sấm chớp vần vũ. Phía dưới, có hai bóng người ngồi chờ trăng xé mây soi xuống mặt đất, không thành nên họ đành bỏ dở bữa tiệc socola nâu lại cho thiên nhiên thưởng thức. Họ bước đều như bước chân chững trạc của cô gái Gành Hào đi về phía âm u.

***

Lần này về Gành Hào bằng con đường từ thị trấn Giá Rai, vượt đoạn đường 30 cây số, đi qua cung đường có những ngôi nhà hình cái bát úp, cây trái xum xuê xanh mát, những cánh đồng muối mênh mông là xuất phát điểm của “Muối Bạc Liêu”. Con đường đang duy tu nên ghồ ghề chắp vá, những tán dương hai bên đường rì rào ca hát, đón người con gái Gành Hào hiền từ cùng bạn trai về thăm. Cái nhà như cái bát úp kia là cái kh chứa muối của người dân.

- Trường này họ cũng nhận em rồi, nhưng bên đó nhận trước. Vì anh nên em ở lại dạy luôn. Xe vươn đốc trên cầu Kinh Tư nàng chỉ tay vào ngôi trường rồi thì thào vào tai hắn.

***

Đêm ấy hắn và nàng đi khắp thị trấn như để ra mắt trời đất Gành Hào. Ánh trăng thật đẹp, không khí trong lành khiến không gian quý giá như nhịp đập trong hơi thở cuộc sống. Trăng được chú Cuội treo cao vút giữa khung trời trong suốt bao la, trăng khiến chị Hằng đứng cạnh bên chỉ là phương án dự phòng bất chợt. Trong ánh trăng tĩnh lặng, có thể nhìn rõ từng bầy chim ăn đêm bay qua, nghe rõ từng giọt sương đậu xuống cành lá. Khung trời rười rười, có vẻ như hắn chưa bắt gặp trăng nào như trăng Gành Hào đêm nay, giờ thì hắn mới hoàn toàn chịu với nhạc sỹ bởi những gì ông gột trên nền nhạc, nó mãi đi vào lòng người “... Trăng Gành Hào tròn như chiếc gương...”.

Xa xa, tiếng vỗ thì thào của con sông Gành Hào làm bản du ca thứ ba xuất hiện, bản du ca lần này đẹp lắm, chắc cũng chẳng thua gì ánh trăng mà hắn và nàng đang cuộn đắp trong đêm nay. Trăng và sông, rồi từng con sóng ngoài bãi biển đang bồi đắp làm cho cõi lòng hắn tranh chấp hỗn loạn, có lẽ là bản du ca này sẽ hoàn hảo, bởi những nghệ sỹ dương cầm ẩn trong bóng lá đang đưa trời về khuya, nhưng càng khuya khoắt thì trăng Gành Hào lại càng trẻ ra, trẻ mãi cho đến khi bình minh thay thế.

Tự dưng trăng Gành Hào cứ xa dần, xa mãi vòng tay của hắn, xa luôn vòng tay của người con gái Gành Hào chững chạc hiền lành. Thay vào đó là giông bão, tăm tối phong ba xám xịt bởi cơn giận dữ của đêm Gành Hào. Trăng Gành Hào từ bỏ hắn, giận luôn không thèm đòi lại những loạn xạ mất kiểm soát thưở kia của hắn. Cũng chẳng thèm tính phí tâm hồn của hắn đã từng tận hưởng tại nơi này. Phải chăng những cơn ghen khiến trăng tắt lịm?

Giờ này vẫn không gian ấy, cõi lòng thì khác... “qua Gành Hào tiếc một niềm thương....”, câu hát như oán trách số phận hẩm hưu của đất trời.

Tổng hợp nhiều nguồn