Phong cách nuôi dạy con quá độc đoán, quá dễ dãi hay không quan tâm có thể có những tác động tiêu cực sâu sắc và lâu dài đến sự phát triển của trẻ.
Tiến sĩ Mark Travers, nhà tâm lý học người Mỹ, chỉ ra ba cách nuôi dạy con độc hại như sau.
Cha mẹ độc đoán
Theo nghiên cứu của tạp chí Tâm lý trị liệu nhận thức (Mỹ), cách nuôi dạy con độc đoán là kiểu nuôi dạy có sự kiểm soát nghiêm ngặt và ít ấm áp. Cha mẹ tuân thủ quy tắc một cách cứng nhắc, ít không gian cho sự đối thoại hay thỏa hiệp. Trẻ em trong môi trường này có thể bị ảnh hưởng nặng nề về mặt cảm xúc và xã hội, vì không được khuyến khích bày tỏ ý kiến hay cảm xúc.
Phong cách nuôi dạy này thiếu sự linh hoạt, tạo ra khoảng cách cảm xúc giữa cha mẹ và con cái, khiến trẻ khó phát triển lòng tự trọng và kỹ năng giao tiếp.
Theo tạp chí Khoa học xã hội thế giới (Mỹ) trẻ lớn lên trong gia đình độc đoán thường dễ lo lắng, thiếu tự tin hoặc phát triển hành vi nổi loạn, do không được khuyến khích thể hiện bản thân hoặc chấp nhận sai lầm.
Nuôi dạy con kiểu tự do
Phong cách nuôi dạy con tự do hay còn gọi là "Laissez-Faire" (tự do) là thể hiện sự ấm áp và chăm chút nhưng thiếu kỳ vọng và lộ trình. Theo nghiên cứu của Hiệp hội tâm lý học Mỹ, kiểu nuôi dạy này khuyến khích sự tự do và độc lập của trẻ, nhưng lại thiếu hướng dẫn cần thiết.
Những phụ huynh này xem con như bạn, cho phép trẻ tự do quyết định mà không đặt ra giới hạn rõ ràng.
Dù có thể trẻ thấy thoải mái và yêu thương trong môi trường này, nhưng chúng lại thiếu sự rèn luyện kỷ luật và trách nhiệm. Ví dụ trẻ không bao giờ bị ép đi ngủ đúng giờ, dù ngày hôm sau có tiết học quan trọng, dẫn đến thiếu ngủ, khiến khó khăn trong học tập và thiếu kỹ năng tự kiểm soát.
Trẻ được nuôi dạy kiểu này cũng dễ có cảm giác được hưởng quyền lợi. Khi trưởng thành, chúng gặp khó khăn trong môi trường yêu cầu tính kỷ luật và trách nhiệm như trường học hay công việc, dẫn đến những rủi ro, sai lầm không cần thiết.
Cha mẹ không quan tâm
Một trong những phong cách nuôi dạy con cái có tác hại sâu rộng là kiểu nuôi dạy không quan tâm. Theo nghiên cứu năm 2018 của tạp chí Nghiên cứu trẻ em và gia đình, những phụ huynh kiểu này đáp ứng các nhu cầu cơ bản của trẻ, như thức ăn, nơi ở và quần áo, nhưng lại không quan tâm đến cảm xúc và sự phát triển của trẻ.
Trẻ em có thể phải sống một mình trong suốt nhiều giờ, không có sự quan tâm của cha mẹ. Dù có thể đầy đủ vật chất, chúng lại thiếu đi sự chăm sóc, động viên hay sự hướng dẫn cần thiết. Cha mẹ không tham dự họp phụ huynh hay các hoạt động của trường học, khiến trẻ cảm thấy cô đơn và thiếu thốn tình cảm.
Theo nghiên cứu năm 2022 của tạp chí Y học trực tuyến Cureus, việc thiếu sự gắn kết cảm xúc và quan tâm có thể dẫn đến lo âu, trầm cảm và các vấn đề hành vi nghiêm trọng.
Không có sự hướng dẫn trong những giai đoạn quan trọng có thể khiến trẻ gặp khó khăn trong việc phát triển các kỹ năng sống và mối quan hệ sau này.
Để nuôi dạy con cái phát triển khỏe mạnh và hạnh phúc, tiến sĩ Mark khuyên cha mẹ cần tìm một sự cân bằng giữa việc đưa ra kỳ vọng và chăm sóc, tình yêu thương cần thiết.
Tổng hợp nhiều nguồn
