Thành phố bao dung, nâng niu, cưu mang và che chở tôi suốt những tháng năm dài, để rồi có lúc tôi tự nghĩ hình như mình được sinh ra từ phố. Không, tôi vốn không phải đứa con của phố! Trong sâu thẳm, tôi vẫn còn có một miền quê để tựa vào, nơi lưu giữ những ký ức ngọt lành, nơi tôi an trú, sống những ngày tháng bình yên.

“Cố hương!” - Đôi lần, trong tim tôi vẳng hai tiếng ấy!

***

Tôi thường nói với anh tôi rằng, nơi đó đâu còn là cố hương của mình nữa. Bây giờ, chốn ấy đã đổi thay, ngay cả tên gọi cũng không còn. Trong tôi bất chợt dâng lên cảm xúc tiếc nuối một địa danh đã đi vào tiềm thức, một vùng ký ức hằn in trong trái tim bao người. Tôi nói với anh: Thật khó để tin rằng, vùng đất mình từng yêu thiết tha, vùng đất đã hình thành và nuôi dưỡng những giá trị văn hóa riêng biệt, độc đáo, đã không còn nữa. Anh tôi nhìn tôi một lúc lâu.

Từ lúc mẹ không còn, anh chính là niềm an ủi lớn nhất của tôi. Trong mắt tôi, anh là điều tuyệt vời nhất mà tôi có được trên đời này. Anh tôi trìu mến: Sao em lại nghĩ như vậy? Anh từng nghe đâu đó một câu rất hay, rằng vùng trời quê hương nào cũng là bầu trời Tổ quốc. Dù địa danh được đổi thay, nhưng chúng mình vẫn là người Việt Nam, sống trên quê hương Việt Nam mến yêu.

Minh họa: Võ Văn

Nghe anh nói, tôi thấy lòng mình dịu lại. Không về quê nhưng quê hương vẫn ở trong tâm khảm của tôi. Mỗi khi mệt nhoài giữa thành phố đông đúc, chộn rộn, mịt mù khói bụi, tôi vẫn tin mình còn một nơi để tựa vào. Quê hương mát ngọt như sông, hiền hòa như đồng, êm dịu như tiếng mẹ ru thuở ấu thơ trên cánh võng sau nhà, dưới bóng cây khế ngọt ấp iu một câu chuyện cổ tích đã đổ vào dòng chảy của tâm hồn suốt thời nghèo khó.

- Anh tin, dẫu địa danh có đổi thay nhưng hồn đất, hồn quê vẫn vậy! Vẫn luôn in sâu trong tim mình. Đó là thứ thiêng liêng mà tụi mình sẽ mang theo suốt đời, là cội nguồn của sự sống... Tôi lặng người đi. Hình bóng quê nhà với những con sông êm đềm vắt ngang qua dải đất phù sa, với những núi đồi điệp trùng, những triền sông thoai thoải, chiều chiều phụ nữ trong xóm hay ra lấy nước, trẻ con tắm táp, những mùa hoa nở rực rỡ ven sông, những mái nhà qua bao mùa nắng mưa đã phủ rêu làm thành màu thời gian năm tháng... chập chờn ẩn hiện trong tôi. Một nỗi thèm thuồng quê hương, vị quê, mùi quê và người quê dâng lên mãnh liệt...

***

Tôi chưa bao giờ muốn rời quê, nếu như ngày ấy mẹ tôi không bỏ tôi mà đi. Mẹ đi đột ngột, trong một ngày nắng cuối hạ. Khi tôi còn ngồi trong lớp, ngoài song cửa, những ngọn nắng tinh khôi nhảy múa trên cành bằng lăng tím sà vào khung cửa, thì anh tôi mồ hôi nhễ nhại chạy đến báo tin cho tôi rằng mẹ đã trút hơi thở cuối cùng. Mùa hạ năm ấy đã vĩnh viễn cướp đi người mẹ yêu quý của tôi. Mất mẹ, tôi như mất đi tất cả. Bầu trời mùa hạ trên đầu tôi bỗng dưng tối sầm lại. Tôi như vô định giữa dòng sông mà con sóng nào cũng vập vồ, hung dữ...

Anh tôi ôm tôi vào lòng, lau nước mắt cho tôi, chữa lành những vết thương lòng cho tôi. Mẹ tôi khép mắt trong mùa hè xanh trong. Mẹ tôi trở thành nắng mùa hè, thành màu xanh cây lá, thành những điều thiện lành vô hình nhưng sẽ còn mãi... Nhiều lần tôi nhớ mẹ da diết, tôi ra bến nước nơi mẹ từng ngồi giặt giũ, hát nghêu ngao, tôi đi trên con đường quê mẹ hay đi, tôi ngóng về phía núi đồi nơi mẹ từng nhìn về mà ngợi ca quê hương mình hùng vĩ... Mảnh đất này, không gian này đã lưu lại những hình ảnh đẹp nhất, tinh khôi nhất về người mẹ quá cố của tôi! Trong tim tôi, quê hương là một hiện thân của mẹ tôi, khi mẹ không còn nữa!

- Đời người, ai không trải qua những lần vỡ tan, mất mát. Em còn anh, mình còn quê. Chúng ta vẫn còn khung trời để quay về, em ạ!

Tôi và anh ngồi kề bên nhau. Đời vẫn đẹp theo một cách nào đó mà tôi và anh cảm nhận. Những ngọn nắng năm ấy vẫn nhảy múa trên vùng quê yên bình. Hình ảnh quê hương hiền hòa, đẹp và sáng rực lên trong mắt. Nhìn ra con đường quanh co, bỗng thấy hình hài mẹ tôi thấp thoáng, mẹ đội nón lá, mặc áo đỏ bước đi trong thanh âm của tiếng hót loài chim rừng vọng về đều đều như khúc nhạc. Nước mắt tôi lại rơi...

***

Vậy mà tôi lại rời quê mà đi, lại lãng quên quê nhà vì nhịp sống hối hả, vồ vập, vì những giấc mơ còn dang dở. Ngày tôi hay tin quê mình sáp nhập với một vùng quê khác và không còn giữ được cái tên đã đi vào tim bao người, trở thành hồn cốt, thành giá trị thiêng liêng, cao quý, tim tôi đau nhói. Hôm ngồi với anh tôi trong khu vườn nhỏ giữa lòng thành phố - nơi mà khoảng xanh yên lặng trở nên quý giá biết bao - tôi đã nói với anh tôi rất nhiều điều. Đại loại, tôi thấy tiếc, thậm chí xót xa khi quê hương mình bị đổi tên.

- Từ nay, mình phải nhận cái tên khác làm quê mình, tự dưng thấy tiếc quá anh ha. Anh tôi cười:

- Tên nào, đất nào thì cũng một vòm trời cả! Em đừng nghĩ ngợi.

- Đành vậy, nhưng vẫn tiếc chứ.

Anh tôi gật đầu: Mọi thứ rồi sẽ thay đổi cả, chúng mình cũng vậy mà! Có cái gì tồn tại mãi mãi mà không thiên biến đâu em? Điều quan trọng, sự thay đổi đó là cần thiết, nhất là trong kỷ nguyên vươn mình. Biết tôi vẫn còn băn khoăn trong lòng, anh tôi thủ thỉ. Khu vườn bất chợt tĩnh lặng như lòng tôi.

- Đất vẫn ở đó. Những giá trị văn hóa vẫn còn đó. Quê nhà vẫn đó. Mình được sống trên đất nước đang bước vào kỷ nguyên mới là hạnh phúc nhất rồi! Rồi anh cười hiền lành. Bao năm, qua bao gió dập sóng dồi, nụ cười của anh tôi vẫn vậy, tươi rói, chân thành, hiền lành và đầy ấm áp. Tôi chợt thấy yêu quê mình đến lạ. Phải rồi, miền quê nào, địa giới nào đi nữa thì tất cả cùng chung một bầu trời Việt Nam mến yêu, thiêng liêng và giàu truyền thống. Là người Việt Nam, sống trên dải đất hình chữ S thân thương và từng ngày, từng giờ phát triển, tôi thấy mình tự hào biết bao.

***

Tôi ngồi trong khoảng xanh cây vườn, nghĩ về đất nước mình, về quê hương, về mái nhà ven dòng sông có bãi bồi nhấp nhô, có con đò xưa đã đi vào quá vãng giờ ngủ yên trong ký ức bao người, bởi đã có chiếc cầu xi măng vững chãi nối đôi bờ. Và, tôi nghĩ về mẹ tôi. Mẹ giờ ngủ yên trên mảnh đất quê hương, ngủ yên trong trái tim của anh em tôi. Quê nhà cưu mang mẹ, giữ lấy mẹ của chúng tôi bằng hình hài của hồi ức đẹp. Quê nhà là chỗ để chúng tôi tựa vào, trở về và nhận mặt những yêu thương đã bỏ lỡ trong suốt bao năm tháng.

Rồi tôi tựa vào vai anh, thỏ thẻ: Anh, mình về quê, đi anh!. Anh nhìn tôi đăm chiêu, rồi nở nụ cười khiến mọi muộn phiền trong tôi xua tan trong khoảnh khắc: Ừ, phải rồi, mình về quê thôi! Về trong thời điểm này lại càng ý nghĩa, vừa để tạm biệt một địa danh cũ, vừa để đón chào một cái tên mới. Còn quê hương... vẫn cứ vậy thôi! Tôi gật đầu. Trong khu vườn thoảng hương cỏ cây, mùi của hoa nhài ở góc vườn tỏa ra thơm dịu chữa lành tâm hồn đôi lần tưởng chừng đứt gãy, vỡ vụn của tôi.

Tôi biết, dù cả thế giới này có quay lưng ngoảnh mặt lại với tôi, thì bên tôi vẫn còn có anh. Trong chúng tôi vẫn còn có quê nhà. Giả dụ, một lúc nào đó không sống được ở thành phố nữa, chúng tôi sẽ quay về quê hương. Ở đó, bao giờ cũng vậy, cũng có mẹ tôi âm thầm với một trái tim quảng đại đón chờ chúng tôi. Mẹ là mảnh đất lành cất giữ bao tinh hoa quê nhà; mẹ là dòng sông; mẹ là cánh đồng; mẹ là ánh nắng ấm áp của mùa xuân, mùa hạ, là cơn mưa mát lành của mùa thu, là ánh lửa của mùa đông đốt cháy lòng tôi, để tôi thấy mình được sống trọn những phút giây của đời. Quê nhà có mẹ!

Tổng hợp nhiều nguồn