Xóa bỏ độc quyền là cần thiết, nhưng chưa đủ

Giá vàng trong nước những ngày qua liên tục lập đỉnh mới. Chiều 30/8, giá vàng miếng SJC tăng lên mức 128,6-130,6 triệu đồng/lượng (mua vào - bán ra); giá vàng nhẫn bán ra cũng lập đỉnh 125,6 triệu đồng/lượng.

Như vậy, sau 4 ngày kể từ khi Chính phủ ban hành Nghị định 232/2025 sửa đổi, bổ sung Nghị định 24/2012, với quy định xóa bỏ độc quyền vàng miếng, giá vàng trong nước vẫn tiếp tục tăng, gần như không chịu tác động.

Chia sẻ với PV VietNamNet, PGS.TS Nguyễn Hữu Huân (Đại học Kinh tế TPHCM) đánh giá, việc xóa bỏ độc quyền vàng miếng là bước đi quan trọng để phá vỡ thế độc quyền, tạo điều kiện cho nhiều đơn vị tham gia hơn và thị trường có thêm nguồn cung. 

Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là liệu có doanh nghiệp nào mặn mà tham gia sản xuất vàng miếng không, khi biên lợi nhuận từ vàng miếng chỉ vài phần trăm, trong khi vàng trang sức có thể lên tới hơn 20%.

Ông Huân cho biết, trước đây việc các ngân hàng thương mại lớn tham gia bán vàng bình ổn chủ yếu xuất phát từ yêu cầu của Ngân hàng Nhà nước. Khi không còn chỉ đạo, các đơn vị này cũng không tiếp tục kinh doanh vàng miếng do lợi nhuận thấp. Như vậy, ngoài SJC, khả năng có thêm doanh nghiệp tham gia thị trường vàng miếng vẫn còn là dấu hỏi.

Bên cạnh đó, để sản xuất vàng miếng, doanh nghiệp cần có nguồn vàng nguyên liệu, đồng nghĩa với việc Ngân hàng Nhà nước phải cấp hạn ngạch nhập khẩu. Mức hạn ngạch này có đáp ứng đầy đủ nhu cầu trong nước hay không sẽ là yếu tố then chốt quyết định khả năng thu hẹp chênh lệch giá vàng.

“Xóa bỏ độc quyền là cần thiết, nhưng chưa đủ. Để thị trường vàng ổn định, phải có thêm nhiều giải pháp đồng bộ, đặc biệt là giải quyết gốc rễ của vấn đề nguồn cung vàng”, ông Huân nhấn mạnh.

Cho rằng nhập khẩu vàng là một giải pháp, nhưng theo ông Huân, đây không phải phương án khả thi ở thời điểm này. Lý do, dự trữ ngoại tệ cần ưu tiên cho những vấn đề cấp bách hơn, đặc biệt là ổn định tỷ giá. 

Thay vào đó, Việt Nam cần phát triển sàn vàng trong các trung tâm tài chính quốc tế đang được chuẩn bị xây dựng. Sàn vàng sẽ giúp giảm bớt tình trạng đầu cơ bằng cách chuyển hoạt động mua bán từ vàng vật chất sang giao dịch tài chính, từ đó hạn chế nhu cầu nắm giữ vàng thật.

Ngoài ra, ông Huân cũng đề xuất huy động vàng trong dân thông qua hình thức token hóa hoặc phát hành chứng chỉ vàng. Người dân gửi vàng vào hệ thống sẽ nhận được lãi suất thấp (khoảng 0,5-1%/năm) nhưng an toàn, đồng thời Nhà nước có thể sử dụng nguồn lực này để đầu tư phát triển. Để bảo vệ giá trị, Ngân hàng Nhà nước cần áp dụng các công cụ phái sinh nhằm phòng ngừa rủi ro biến động giá vàng.

Ông Huân cho rằng, chi phí huy động vàng theo cách này có thể thấp hơn nhiều so với phát hành trái phiếu quốc tế, trong khi vẫn đảm bảo lợi ích cho người dân và góp phần giảm áp lực nhu cầu vàng vật chất.

Về triển vọng giá vàng, ông nhận định xu hướng giá trong nước vẫn phụ thuộc vào thế giới. Việc cho phép thêm doanh nghiệp nhập khẩu vàng sẽ chỉ góp phần thu hẹp chênh lệch giữa giá vàng trong nước và quốc tế, chứ khó có thể đảo ngược xu hướng tăng nếu giá thế giới tiếp tục đi lên.

Hé lộ thời điểm thị trường thực sự hạ nhiệt

Theo chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh, sau quy định về xóa bỏ độc quyền về sản xuất vàng miếng, giá vàng trong nước có giảm hay không vẫn phải xem xét đến các yếu tố chi phối.

Tuy nhiên, xóa bỏ cơ chế độc quyền đồng nghĩa với việc tăng nguồn cung qua một ngưỡng nhất định, cho phép các nhà cung ứng vàng có thể vận hành một cách tự do và bình đẳng. Từ đó, hướng đến mục tiêu cuối cùng là đảm bảo quyền lợi chính đáng của người dân trong mua bán vàng; đạt được ổn định thị trường vàng và ổn định kinh tế vĩ mô.

Chuyên gia vàng Trần Duy Phương lưu ý, hơn 1 tháng nữa, Nghị định số 232 của Chính phủ mới có hiệu lực thi hành. Có thể dự đoán, đây là quá trình để chuẩn bị cho sự ra đời của thông tư hướng dẫn chi tiết, cũng là khoảng thời gian để các đơn vị liên quan có bước tính toán, chuẩn bị cần thiết.

Theo vị chuyên gia này, chỉ khi nào các doanh nghiệp nhập khẩu được vàng nguyên liệu, sản xuất vàng và tăng cung ra thị trường, thị trường vàng mới chịu tác động rõ rệt, thực sự “hạ nhiệt”.

“Phải từ đầu tháng 11 trở đi, khả năng cao mới có sự biến động mạnh trên thị trường vàng. Dự báo, chênh lệch giá vàng từ mức gần 20 triệu đồng/lượng có thể nhanh chóng giảm còn 12-13 triệu đồng/lượng”, ông Phương dự báo.